Feature

Groeten uit… Amman

ArchiNed vroeg haar correspondenten in den vreemde om op een rijtje te zetten wat bezoekers van hun stad absoluut niet mogen missen. Florentine Visser verblijft sinds tweeëneenhalf jaar in Amman waar zij onder anderen werkt voor Habitat for Humanity. Zij stuurde een inspirerend ronddwaaladvies.

Amman bestaat uit een zee van huizen die zich inmiddels uitstrekt over 19 heuvels om al haar 2.5 miljoen inwoners te huisvesten. In het midden ligt ‘Al Ballad’, het oude stadscentrum met een Romeinse amfitheater en de historische Citadel op Jabal al-Qal’a er tegenover. Bij zonsondergang zwelt hier het ‘Allah Akbar’ op uit de omliggende stad, een indrukkend moment met een imposant uitzicht over Oost Amman waar de gewone stervelingen opeengepakt wonen in met cement gepleisterde familieappartementen, en West Amman met kitsche retro klassieke villa’s voor de beter gesitueerden.

In eerste instantie is Amman niet bijzonder spectaculair. Voor hardcore architectuur moet je vooralsnog niet in Amman zijn. Er is wel een Foster gepland. Op de Wadi Saqra, onder aan de voet van Jabal Luwebdeh gaapt alvast een immens gat, waarin miljoenen jaren geologische geschiedenis zijn af te lezen – mogelijk indrukwekkender dan wat er straks gebouwd zal worden. En na het recente bezoek van Rem Koolhaas zou er nog wel eens een architectonische trekpleister bij kunnen komen (zie ArchiNed-artikel Rem goes East van 25 juli 2007).

De uitgestrektheid van Amman leidt tot veel autoverkeer en daar zijn de meeste openbare ruimten op ingericht. Er is weinig comfort voor de wandelaar. Echter, Amman leer je waarderen door te voet de twee heuvels naast Al Ballad te verkennen: Jabel Amman en Jabel Luwebdeh. In Jabel Amman, de eerste ‘uitbreidingwijk’, staan oude villa’s gebaseerd op de Turkse bouwcultuur van voor de stichting van het emiraat Transjordanië in 1923. Jabel Luwebdeh werd als tweede heuvel in de jaren vijftig en zestig volgebouwd met modernistische villa’s met een locale signatuur: natuurstenen gevels.

Vele trappen verbinden beide heuvels met het lager gelegen Al Ballad. Ze vormen een waar labyrint. Het verschil in hoogte biedt iedere keer een ander uitzicht. Dit is de kwaliteit van Amman! Geen enkel uitzicht is hetzelfde, een dynamische ruimtelijk perspectief op de stad ontwikkelt zich door de verplaatsing, die altijd zowel horizontaal als verticaal is.

De trekpleister van Jabel Amman is de Souk Jara, die elke vrijdag wordt gehouden in Fawzi Malouf Street. De lokale buurtvereniging is initiatiefnemer van deze markt voor locale producten, met muziekoptredens en een koffieterras. Hier ontmoeten rijk en arm, traditioneel en modern elkaar – een unieke gebeurtenis in Amman.

Het nabijgelegen Old View Cafe heeft onlangs zijn dakterras geopend. De naam zegt het al: een adembenemend uitzicht over de oude stad met de Hussein Moskee en de Citadel. Een uitstekende plek om de waterpijp uit te proberen in de verkoelende nabijheid van de fontein.

Jabal Luwebdeh vormt het culturele hart van Amman. Daar is Darat al Funun (Arabisch voor ‘het huis der kunsten’) gevestigd in een door Ammar Khammash in 1993 renoveerde Ottomaans villacomplex uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Het centrum biedt wisselende exposities, een kunstbibliotheek en atelier. De prachtige tuin, met restanten van een Byzantijnse kerk en een Romeinse tempel uit de tijd dat Amman nog Philadelphia heette, is een rustgevende plek. Naast het ‘Blauwe Huis’ bevindt zich het terras waar de typische Jordaanse thee met munt prima smaakt. Recent is de ommuring gerenoveerd door Sahel Hiyari.

Van Darat al Funan is het een mooie wandeling door ‘tuinstad’ Luwedeh, waar wonen, winkelen, werken, groen en religies zijn vermengd. Via straten met olijfbomen, modernistische villa’s, kleine winkeltjes en de oude Moskee bereik je de Muntanez Circle met het National Gallery of Fine Arts Park. Dit nieuwe ‘stadspark’ van 7.500m2  is opgeleverd in Mei 2005 en verbindt de beide gebouwen van de National Gallery.

Het landschapsontwerp, gebaseerd op efficiënt watergebruik, is van het Center for Study of the Built Environment (CSBE) met Lara Zurikat als landschapsontwerper. Van het oorspronkelijke park zijn enkele bomen behouden. In dit buurtpark komen families samen en kunnen jonge stelletjes elkaar ontmoeten – een uitzondering in Amman waar het straatbeeld voornamelijk door mannen wordt bepaald. Helaas wordt het ‘s avonds afgesloten, te veel privacy wordt nog niet op prijs gesteld.

Naast het park bevindt zich restaurant Canvas, ontworpen door Mazen Sha’ban. Het eerste restaurant in Amman met een ‘modern interieur’. In de zomer is het terras in de tuin geopend. Een perfecte plaats voor een zwoele zomer avond, wanneer de oproep tot gebed voor de laatste keer klinkt onder het genot van een rode wijn uit de Jordaan Vallei. ‘Allahu Akbar’!