Feature

Buurten in een leegstaand kantoor

De winterworkshop van de Academie van Bouwkunst Amsterdam gaat dit jaar over het vraag hoe je met activiteiten in een leegstand gebouw iets kan betekenen voor de omliggende buurt. Samen met 119 andere studenten heb ik voor een week een leegstaand kantoor aan de Prinses Irenestraat in Amsterdam in gebruik genomen. Voorheen was dit het hoofdkantoor van de verzekeringsmaatschappij Winterthur en het staat nu al vijf jaar leeg.

Vrijdag 13 januari
De voormalige kantine in het souterrain van het kantoorgebouw dient de komende week als huiskamer. Je merkt eigenlijk meteen wat een paar stoelen, tafels, lampjes en de geur van ‘verse’ kantoorkoffie kunnen doen. Het gebouw ontwaakt zowaar langzaam uit z’n winterslaap en dat zonder verwarming..   De omgeving van het gebouw vormt het grensgebied tussen de chique woonwijk ‘Zuid’ en de kapitaalkrachtige kantoren high rise ‘de Zuidas’. Als kick-off van de workshop gaan we informatie inwinnen over de buurt in de vorm van een aantal gerichte ontdekkingsreizen. ’s Avonds willen we dineren in onze tijdelijke huiskamer in het souterrain van het gebouw. De controleurs van de dienst Bouw & Woningtoezicht gooien echter roet in het eten. Na een grondige inspectie eerder die dag concluderen ze dat de veiligheid van de studenten ernstig in het geding is. Het gebouw voldoet niet aan de brandveiligheidseisen. Onder dreiging van een dwangsom van € 20.000, – verlaten we het gebouw. We moeten op zoek naar oplossingen om het gebouw wel te kunnen gebruiken gedurende de rest van de week. Geen avondeten dus, maar nog wel een debat over zingeving van leegstand. Een barmhartige dominee van de kerk tegenover het Winterthurgebouw biedt ons uiteindelijk als ‘verloren groep in de nacht’ onderdak aan voor het debat in, hoe toepasselijk, een kerk die leegloopt.

Zaterdag 14 januari
Omdat het Winterthurgebouw nog niet brandveilig is verklaard wordt er vandaag gewoon gewerkt op de Academie van Bouwkunst, dat pand staat tenslotte ook leeg, op zaterdag. Iedereen is verdeeld in verschillende groepen. Deze groepen gaan ieder met een ander doel in de vorm van ‘ruimte’ het Wintherthurgebouw benaderen. Zo is er de Spreekruimte, de Stilteruimte, de Mondiale ruimte, de Gastronomische ruimte en de Private ruimte. De verslaggeving en achtergronden in de vorm van een krant worden verzorgd door de Paparazzi onder leiding van journalist Gert Hage. In deze groep ben ik ingedeeld. Tijdens de eerste redactievergadering besluiten we dat een krant alleen niet genoeg is om het publiek te bereiken, Twitter, Facebook en een eigen website dragen ook bij tot het verspreiden van informatie. Twitter om een constante newsfeed te kunnen geven en Facebook om de mensen betrokken te houden. Het kantoorgebouw aan de Prinses Irenelaan wordt omgedoopt tot ‘Prinses Irene’ en je kan vrienden met haar worden.

Videostill uit de eerste nieuwsuitzending

Zondag 15 januari
We kunnen vandaag weer ‘legaal’ aan werk in het Wintherthurgebouw. Drie brandweermannen zullen over ons waken bij de nooduitgangen. We gaan een krant maken, maar die avond tijdens het eten staan er ook tussentijdse presentaties van de verenigingen op het programma. Een leuke mogelijkheid voor ons als ‘nieuwsgroep’ om hiervan een nieuwsuitzending te maken: het ‘WWWinterhur News’. De oude serverruimte met prachtige akoestische panelen blijkt een erg geschikte ruimte om als studio te dienen. Het journaal wordt met het bord op schoot bekeken. Vermeld dient te worden dat de brandweermannen die de hele dag alleen maar bezig zijn hun Word-feud highscore te verbeteren, nu ook hun steentje bijdroegen door voor 120 mensen aardappels te schillen.

Maandagavond 16 januari
Diepgang kun je in de productie van een dag niet bereiken, maar toch blijkt de nieuwsuitzending van de vorige dag een daverend succes te zijn geweest. Naast de dagelijkse krant, kiezen we ervoor om als eindpresentatie van de workshop, een uitzending te maken met gasten van buiten de Academie van Bouwkunst en met reportages over de buurt. En met als geschikt programmaformat: De Leegstand Draait Door.

Paparazzi aan het werk

Dinsdagavond 17 januari
Vandaag gasten proberen te strikken voor DLDD. Onze activiteiten op Facebook en Twitter werpen vruchten af. We weten contact te leggen met mensen die zich bezig houden met de leegstaand in Amsterdam. En als ware Paparazzigroep is ons natuurlijk ook al ter oren gekomen dat er aardig wat bekende mensen in de buurt wonen, die we uiteraard proberen te ronselen voor DLDD. Met een uitzending ervaring neemt iedereen z’n rol grappig genoeg steeds serieuzer. Wie weet hebben we als architect toch het verkeerde vak gekozen.

Woensdagavond 18 januari
Aan het begin van de avond is er een interview met Sander Overeinder, de eigenaar van restaurant ‘As’ en een van onze buren van deze week. Het restaurant gevestigd in een voormalige kerk is een goed voorbeeld hoe je een leegstaand gebouw kan veranderen in iets succesvols. Ook gaat er een camerateam langs bij Ad Werner, een gepensioneerd grafisch ontwerper en tevens al 55 jaar buurtbewoner, die heel beeldend verteld over de ontwikkeling van de buurt.

Videostill: Pi de Bruijn is studiogast

Donderdagavond 19 januari
We hebben nog steeds geen echte studiogast voor de uitzending van vrijdag. Dan maar de stoute schoenen aantrekken en aanbellen bij Pi de Bruijn, mede-oprichter en partner bij de ArchitectenCie. Als buurtbewoner en supervisor en ontwerper van de Zuidas is hij natuurlijk een uitermate geschikte gast om te spreken over het buurt en de positie en kansen van het Winterthurgebouw. En warempel: we got em! Ook krijgen we Jort den Hollander (academiedocent,architect en filmmaker) zo ver om voor de DLDD een gedicht à la Nico Dijkshoorn voor te dragen.

In het souterrain tijdens de eindexpositie

Vrijdag 20 januari
Om vier uur vandaag moet ons onze uitzending te zien zijn tijdens de expositie, maar er moet nog ontzettend veel gedaan worden. Uren monteren, tussenstukjes opnemen, aankondigingen maken, nog meer monteren, stress, rennen en renderen, op de valreep zijn we klaar. Tijd voor een biertje bij de geïmproviseerde bar en kijken wat de andere groepen hebben geproduceerd. Mooi is dat het aan het einde van de week zowaar nog gezellig is in het koude souterrain: het gebouw is helemaal tot leven gekomen.  Om acht uur is de winterworkshopweek voorbij, studenten duiken de kroeg in, brandweermannen fietsen weg, alles is opgeruimd en de lichten gaan weer uit in het Winterthurgebouw. En het gebouw verdwijnt weer in de anonimiteit van de wereld van de leegstaande kantoren.