Feature

Bewegende gevels

Van 23 tot en met 25 januari vond de derde editie van de GEVELtotaalbeurs plaats in Ahoy Rotterdam. ‘De gevel leeft’ was het thema, dat echter niet consequent werd nageleefd.

Als ‘De gevel leeft’ letterlijk wordt genomen is het een meer uitgesproken thema dan ‘Synergie in vormgeving’, het thema van de vorige editie. De stands van de fabrikanten namen het thema figuurlijk. Er gebeurt inderdaad van alles rond de gevel, als je de beurs moet geloven vooral rond baksteengevels. Zo was er de Zero-baksteenvorm die wordt vermetseld zonder zichtbare voeg. Er waren baksteentoepassingen waar geen metselaar meer aan te pas komt – of kan komen, wat het geval lijkt bij de ruim een halve meter lange Gima-bakstenen.

Ook de innovatieprijs nam het thema figuurlijk en ging naar De Kock van Gelder / Gevelplan voor Slim Slide, een systeem met kaderloze schuiframen, ‘de flatscreen onder de raamsystemen’. De Architectuurprijs gaf zich beter rekenschap van het thema en ging naar Mei Architecten en Stedenbouwers voor de Schiecentrale in Rotterdam met de ‘roestgevel’.

Eigenlijk voldeden alleen de Delftse exposanten van de expositie Academische Eyecatchers aan het thema. Zij het dat ze strikt genomen kozen voor ‘De gevel beweegt’. Zoals de Wind Active Facade. Een ontwerp uit het eerste semester van de master Architectural Engineering aan de TU Delft. De gevel kan met de wind meebewegen. Niet alleen haaks op de gevel maar in alle richtingen. Een knooppunt in de gevel wordt met vier pneumatische zuigers afgesteund naar de achterconstructie. Uit de beweging van de zuigers kan energie worden gewonnen, volgens het principe van een vlonder op zee. Daarnaast kan de wind ook worden afgeremd.

Het werd hoog tijd dat, na windturbines en andere voorzieningen rond het gebouw, nu de gebouwschil zelf wordt aangewend om windenergie te benutten. De studenten opperden toepassing als tweede huid om bestaande gebouwen. Een huid die het aanzien verlevendigt door kleur, beweging en licht uit de gewonnen energie. Bij de studenten bestond geen zicht op vervolgstappen. Het zou jammer zijn als het bij een idee en schaalmodel blijft.

boven: de diagonaal met Academische Eyecatchers tentoonstelling

onder: plattegrond van GevelTotaal Beurs

De studenten aan de TU Eindhoven trokken zich niets aan van het thema en onderscheidden zich met praktische mallen voor blob-vormige constructies.

De expositie Academische Eyecatchers was vormgegeven langs een allee, die diagonaal door de beursplattegrond sneed. Deze diagonaal speelde met de spanning tussen commercie en inhoud. Doordat de breedte van de allee varieerde vormde deze soms een breed koninklijk pad dat de bezoeker verleidde om van het rechthoekige stelsel van de commerciële partijen af te wijken. En soms was het smal, een fuik waarin bezoekers elkaar moeilijk passeren en die ze weer de brede wegen van de markt opdrijft. Het dient ‘de verwijding van het perspectief, het leggen van verbanden, een samenvattend moment voor de hersenen en inspiratie’, de bestaansreden van een beurs in een internettijdperk, volgens de architect van de beursplattegrond, Marco Romano van Rudy Uytenhaak Architectenbureau. De verhouding tussen commercie en inhoud ziet hij zoals in de idee van het forum: ‘Geen tegenstelling, maar praten over politiek, maatschappij en cultuur naar aanleiding van de markt.’

boven: Diafragma zonwering

onder: Flower Power en De Waaier zonwering

Van de in hoofdzaak Delftse genomineerden won echter de Furry Facade de Studentenprijs Academische Eyecatchers. Als beloning mogen de bedenkers de redactie van een editie van Dax magazine doen. Furry Facade is een ‘haargevel’, beweegbare lamellen zijn verbreed met lange wenkbrauwen: bijna een meter aan kunststof haar. Dit dient ter isolatie en als zonwering, met behoud van een zeker uitzicht en toetreding van daglicht. Hoewel dode materie, suggereert de weelderige harigheid toch iets beestachtigs. Het ontwerp biedt een alternatief voor dichte geveldelen.

Er waren meer inzendingen vanuit de TU Delft die afscheid namen van de gebruikelijke vormen van zonwering. Het genomineerde ontwerp van Diafragma zonwering stapt af van de doeken zonwering die alleen maar op en neer kan. Flexibele banden van doek kunnen in het vlak worden verplaatst en regelen als bij een diafragma het invallend licht. Over een hele gevel gebruikt moet het effect indrukwekkend zijn.

De winnaar van de tweede prijs bleef dicht bij het thema: De Flower Power zonwering. Een soort paraplus, haaks op de gevel geplaatst, vouwen zich bij zonlicht open. Dit gebeurt omdat de met touw omwikkelde ribben sterk uitzetten bij temperatuurverhoging. Het touw zal zich verkorten waardoor de paraplu zich open trekt. De winnaar van de derde prijs, De Waaier, benut het gat tussen de 4-punts bevestiging van glaspanelen (spiderconstructie) voor de as van een waaierzonwering.