Nadat het Amsterdamse stadsdeel Oud Zuid vorig jaar een eerder ontwerp voor het Nieuwe Rijksmuseum van de architecten Cruz Y Ortiz had afgekeurd – de wijze waarop de verschillende vervoersstromen zich door de passage zouden bewegen vond men te gevaarlijk – werd afgelopen vrijdag in Amsterdam het definitieve ontwerp gepresenteerd.
Zo op het eerste gezicht is het ontwerp er niet slechter op geworden. In een eerder ontwerp, waarmee de architecten ook de prijsvraag wonnen, hadden Cruz Y Ortiz de entree naar het verdiepte plein en tevens entree van het museum in het midden van de passage gesitueerd, daar waar voorheen een fietspad liep. Het fietspad zou verplaatst worden naar weerszijden van de entree/voetpad. Dit voorstel wekte vooral onder fietsers grote beroering: hun fietsroute zou geblokkeerd worden door drommen toeristen, er zouden levensgevaarlijke situaties ontstaan, etc.
In het nieuwe ontwerp blijft de entree in de passage, maar de ingangen bevinden zich nu op de vier hoeken waar het verdiepte plein de passage kruist. Aan de noordzijde komen twee liften, aan de zuidzijde twee draaideuren. De verkeerssituatie blijft hierdoor zoals die was voor de verbouwing: in het midden een fietspad met aan weerszijde voetpaden.
Via trappen komt men vanuit de passage op het verdiepte entreeplein. Dit entreeplein beslaat beide binnenhoven en loopt onder de passage door. Het plein is, zoals het Rijksmuseum het zelf noemt, de kern van het nieuwe museum. Hier bevinden zich publieksfaciliteiten als de kassas, museumwinkel en garderobe. Vanaf dit plein zullen ook de Philipsvleugel en het nieuw te bouwen Aziatische paviljoen te bereiken zijn.
Naast het verdiepte plein en de nieuwe entrees ontwierpen Cruz Y Ortiz twee bescheiden paviljoens: het Aziatische paviljoen en het Studiecentrum.
Het Aziatische paviljoen zal tussen het hoofdgebouw en de Philipsvleugel in een vijver komen te staan, op de plaats van de Japanse tuin. Het twee verdiepingen hoge gebouw bevindt zich deels boven en deels onder de grond. Aan de oostkant maakt een doorlopende glazen façade een deel van de collectie al vanaf de openbare weg zichtbaar.
Tussen het hoofdgebouw en Teekenschool komt het Studiecentrum. Op de tweede verdieping van het Studiecentrum is een verbinding gepland met de Teekenschool. In beide gebouwen zullen het Prentenkabinet, de bibliotheek en het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap worden gehuisvest. Bovengronds heeft het Studiecentrum aan de Museumzijde drie verdiepingen, aan de andere zijde twee.
Om zoveel mogelijk expositieruimte te creëren zijn alle niet museale functies uit het hoofdgebouw geweerd en naar deels bestaande en deels nieuw te bouwen gebouwen overgebracht zoals het Studiehuis. In samenwerking met restauratiearchitect Van Hoogevest wordt de oorspronkelijke monumentale waarde van het gebouw grotendeels teruggebracht. Voorzieningen voor beveiliging, verwarming en elektriciteit worden zo onzichtbaar mogelijk in het interieur geïntegreerd. De rijk gedecoreerde bibliotheek wordt in haar oude luister gerestaureerd. En op basis van historisch bepaalde kleuren en motieven wordt het decoratieschema van Pierre Cuypers (de ontwerper van het Rijksmuseum) op sommige plaatsen in het museum teruggebracht.
Naar verwachting zal het Nieuwe Rijksmuseum eind 2009 voor publiek opengaan.