Glow, forum of light in art and architecture. Onder deze titel vindt van 24 november tot 3 december in Eindhoven een lichtfestival plaats met projecten en objecten in openbare ruimten in het centrum, in de tuinen langs de Dommel en in enkele wijken. Eindhoven wil zich weer nadrukkelijk op de kaart zetten als Lichtstad.
Elk jaar weer ‘doen’ duizenden kijkers per fiets, auto of zelfs touringcar eind september, begin oktober de Lichtjesroute, een traject van ruim 20 kilometer door Eindhoven met honderden elektrisch verlichte ornamenten. Het Smurfenpaleis is een topper, en ook Nijntje hangt er tussen kabouters, elfen en olifanten. Plus vrijheidsfakkels en mannetjes aan parachutes, want het evenement herinnert aan de route die de geallieerde troepen volgden bij de bevrijding van de stad in september 1944.
De Lichtstad is licht – niet licht als een veertje – dat Eindhoven licht is – dat ligt aan een peertje, zo rijmelde Freek de Jonge ooit. Maar één beeld maakt nog geen beeldentuin, één lichtproject nog geen Lichtstad, valt te lezen in Licht aan, naar een lichtplan voor de stad, een nota die een jaar geleden is opgesteld door de Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer (DSOB) van de gemeente Eindhoven.
Eindhoven Lichtstad is simpelweg te veel geïdealiseerd, gebaseerd op een in de nog jonge stad uit de vorige eeuw gevormd beeld. Een beeld dat behalve door de aanwezigheid van Philips gloeilampenfabrieken tot nu toe nog nooit werkelijk overtuigend is weggezet in de fysieke stad. Naast openbare verlichting, het aanlichten van gebouwen en objecten en autonome projecten onderscheid de nota lichtreclame, informatieverlichting (van beeldscherm tot lichtkrant) en licht-evenementen. Dezelfde indeling is terug te vinden op de fraaie website www.lichtstad.eindhoven.nl, met mooie fotos en een interactieve plattegrond van de stad.
De Eindhovense Burgemeester Sakkers heeft meteen een heuse taskforce in het leven geroepen en onder de artiestennaam De Veredelde Heer Lumen Volume een carnavalslied uitgebracht, getiteld Lampegats Licht. Tevens heeft hij Eindhoven als eerste Nederlandse stad aangemeld bij de Lighting Urban Community International (LUCI), een wereldwijd netwerk van steden en bedrijven die zich – onder aanvoering van Lyon – sterk maken voor de lichtthematiek. Rotterdam is overigens kort geleden eveneens lid geworden. En jawel, ook Philips doet mee. Niet vreemd dus dat Eindhoven volgend najaar de jaarvergadering van LUCI mag organiseren, nota bene als opvolger van Sjanghai. Vandaar ook als opwarmertje nu de artistieke lichtjesroute Glow, forum of light in art and architecture, waarvoor de Duitse kunstenaars Tom Groll en Bettine Pelz als samenstellers zijn aangetrokken.
Inmiddels beginnen de inspanningen van Sakkers task force ook in de stad zelf zichtbaar te worden. Het Floraplein, een rotonde aan de zuidelijke invalsweg met een grote fontijn in het midden, heeft een speciale aanlichting gekregen. Een haast mysterieus blauw-paars schijnsel valt s avonds over Flight Forum, het bedrijventerrein bij Eindhoven Airport van de hand van MVRDV. Op een ander knooppunt, vlak bij het Evoluon, komt het kunsttwerk Lichtnaald, ontworpen door het architectenbureau Benthem Crouwel. Op de zijgevel van de nieuwe zaal van de stadsschouwburg het Parktheater prijkt een groot lichtkunstwerk van Herman Kuijer. En op verzoek van de gemeente heeft de Italiaanse architect Fuksas het gebouw van Mediamarkt in het centrum voorzien van een waar behang van knalrode, lichtgevende letters.
Opvallend genoeg gaat het in alle gevallen om LED-verlichting (Light Emitting Diodes), wat natuurlijk mooi past bij de Eindhovense imago-slogan Leading in Technology. LEDs verbruiken weinig energie, produceren weinig warmte en gaan lang mee. Ze kunnen bovendien van kleur veranderen. Ook het geringe formaat en de schokbestendigheid maken allerlei nieuwe toepassingen mogelijk. Dat deze lichtbron van de toekomst nu echt doorbreekt valt ook af te lezen aan de grote investeringen die Philips momenteel doet in de productie ervan.
Sinds een jaar of tien richt Philips zich nadrukkelijk op verlichtingsprojecten in plaats van louter het verkopen van lampen. Het begon met het door Philips geïnitieerde project City People Light in 1997, waaraan tal van grote namen uit de wereld van architectuur en design meededen zoals Koolhaas, Ito, Branzi, Mendini, Tschumi, Foster, Isozaki, Meier, Izenour, Hollein, Rogers en de Venturis. Vanaf toen heette het dat verlichting er niet alleen was voor veiligheid en beveiliging, maar ook voor oriëntatie, sociale interactie, sfeer, promotie, spektakel en identiteit. Daarnaast maakt de term city beautification sindsdien deel uit van het vaste marketing-jargon van de multinational en werd een prominente plaats op de website ingeruimd voor een uitspraak van Denise Scott Brown: The expression of the architecture will come from its lighting, rather than its structure.
Vorig jaar, ter gelegenheid van de lancering van het nieuwe LED-assortiment, vroeg Philips toonaangevende ontwerpers zoals Zaha Hadid, James Irvine, Jörg Krewinkel, Rolf Derrer en Atelier Brückner om eens wat ideeën tentoon te spreiden in relatie tot deze nieuwe technologie..
Zoals de gloeilamp de basis vormde van de multinational uit Eindhoven in de afgelopen honderd jaar, zo zou de LED-verlichting wel eens een belangrijke pijler kunnen vormen in de komende eeuw. En zo krijgt Eindhoven de kans om van Lampegat uit te groeien tot LED-city.