Plastic Promises

Plastics zijn geweldige materialen, maar het probleem is dat ze maar niet willen verdwijnen nadat je ze hebt afgedankt. De ‘Makers Revolutie’ zou daarvoor een oplossing kunnen bieden. In Het Nieuwe Instituut laten ontwerpers hun ideeën en machines zien voor een toekomst waarin iedereen zelf plastic afvalmateriaal een nieuw leven in kan blazen. Hoe? Door er andere en (waarom niet?) zelf ontworpen producten van te maken. Goedkope 3D-printers maken dit haalbaar. Met prototypen en video’s wordt tastbaar en zichtbaar gemaakt hoe de Makers-toekomst er uit kan zien.

Plastic producten waren een echte hype in de jaren ’50 en ’60. Men dacht dat hiermee alle denkbare problemen konden worden opgelost. Daarvoor al, in de jaren ’40, zong folkzanger Woody Guthrie:
An’ ever’body else in the world
Makin’ ever’thing from sewing machines to fertilizer
Atomic bedrooms!… Plastic!
Everything’s gonna be made out of plastic!
(uit: ‘Talking Columbia’)

Te hoge verwachtingen, de wegwerpcultuur en de oliecrisis in de jaren ’70 maakten het onvermijdelijk dat dit op een teleurstelling zou uitlopen. Maar sindsdien hebben kunststoffen (dat klinkt ook betrouwbaarder dan plastics!) een gestage comeback gemaakt. Is 3D-printen de hype van vandaag? Staat die ook de fase van teleurstelling te wachten die wordt beschreven in Gartners Hype Cycle Map voor innovaties?

In de tentoonstelling maakt een verzameling alledaagse producten duidelijk dat kunststoffen zijn doorgedrongen tot werkelijk alles om ons heen. Je kunt het zo gek niet bedenken: kleding, auto’s, schoenen, speelgoed, huishoudelijke producten en natuurlijk verpakkingen. Dankzij plastics zijn ze licht, goedkoop, sterk, hygiënisch, corrosievrij, et cetera. Maar, ook niet afbreekbaar voor de natuur.

Je kunt daarom verderop in de tentoonstelling zelf een zwengel-aangedreven shredder bedienen en plastic afval (flessen) fijn hakken tot kleine stukjes. Dit ‘granulaat’ wordt gesmolten waarna een extruder er een lange draad van maakt die wordt opgerold op een klos. Een 3D-printer maakt van die draad exotische Lego blokjes. Het is mooi dat je als bezoeker met je neus bovenop dit gehele proces kan staan, het is ook leerzaam voor iets oudere kinderen. Maar toen ik er was, waren de shredders om een of andere reden vastgezet met tie-raps en de extruders stonden stil. Ik kon daardoor niet voluit ervaren hoe het voelt om te recyclen. Een paar 3D-printers werkten gelukkig wel.

In een aparte ruimte worden op video en afbeeldingen ontwerpers en ondernemers opgevoerd die hun eigen versies hebben gemaakt van compacte recyclingmachines om kleinschalige (thuis)productie mogelijk te maken. Misschien zijn zij wel de Steve Jobsen van de toekomst, misschien heeft iedereen in de toekomst een recyclingbak in huis in plaats van een afvalbak. Het is niet zomaar te voorspellen. Wat je wel kan zeggen is dat het recyclen van plastics lastiger is dan het hier lijkt. De lange plastic-moleculen (vergelijkbaar met een kluwen opgedroogde spaghetti) breken bij iedere smeltbeurt waardoor de onderlinge verbindingen zwakker worden. Verschillende plastics door elkaar maken het nog lastiger om goede kwaliteit en sterkte te handhaven. Ook de goedkope 3D-printers hebben nog problemen die het oplossen waard zijn zoals de lage printsnelheid, de lage nauwkeurigheid en de verbinding tussen de geprinte laagjes onderling. Toch zijn de geprinte Legoblokjes verrassend sterk en ze passen min of meer op echte Legoblokjes. Voor kinderen zien er alleen nog niet zo aantrekkelijk uit als de glimmende originele blokjes.

Maar het grote probleem van de Makers Revolutie is in mijn ogen de doe-het-zelf ontwerper. Jaren geleden, tijdens de Desktop-Publishing revolutie was al te zien dat slecht ontwerpen de zaak flink kan verpesten. Lelijke, onbegrijpelijke huisstijlen en visitekaartjes vlogen je rond de oren, nog steeds trouwens. Net als toen moet ‘men’ ontdekken dat niet iedereen goed kan ontwerpen. Gelukkig staan sommige ontwerpers al klaar om hun rol in dit proces te spelen. Tip voor de doe-het-zelvers: de Myriwell 3D-print pen waarmee je 3-dimensionaal kan tekenen.