Feature

NAi zinkend schip?

Kristin Feireiss, de nieuwe directeur van het Nederlands Architectuurinstituut, heeft nog amper de tijd gehad om het beleid in de door haar gewenste richting om te buigen, of ze moet alweer op de barricade om haar instituut van de ondergang te redden. Zo lijkt het althans als men de notitie ‘Toekomst NAi in ernstig gevaar’ leest, die is uitgereikt tijdens een persconferentie naar aanleiding van het subsidiebesluit van staatssecretaris Nuis in de Cultuurnota 1997-2000.

In het kort komt het erop neer dat Nuis het NAi circa 5,8 miljoen toezegt, terwijl het NAi om 7,8 miljoen heeft gevraagd, exclusief een bedrag van fl 330.000 ten behoeve van groot onderhoud. De gevraagde subsidie is onderbouwd in het beleidsplan 1997-2000, dat door de Raad voor Cultuur positief is beoordeeld. De Raad vond echter wel dat het ook met ietsje minder kon en adviseerde een subsidie van 6,7 miljoen, een stijging ten opzichte van de huidige basissubsidie met 0,9 miljoen. Nuis deed daar nog eens fl 600.000 af, zodat het geheel 2,5 miljoen minder dan de totale subsidievraag bedraagt.Daarmee is het gekruidenier nog niet afgelopen, want voor hetzelfde bedrag als waarvoor het NAi tot nu toe opereerde moet wel een reeks nieuwe taken worden verricht. Dat is althans de aanbeveling die te lezen is in de nieuwe Architectuurnota. Een nota die overigens een groot belang toekent aan de rol van het NAi bij de uitvoering van het overheidsbeleid. Het NAi inventariseert een tiental nieuwe taken. Nu valt er op de ernst van deze lijst wel wat af te dingen, taken als ‘het stimuleren van het debat over de inrichting en vormgeving van ons land’ en ‘het versterken van de positie binnen de vakgemeenschap’ lijken mij tot het basispakket te behoren. Maar er is wel degelijk sprake van uitbreiding, vooral ten aanzien van de kernpunten van de Nota: de uitbreiding naar grotere schaalgebieden, waaronder planning en landschapsarchitectuur, de internationalisering en de grotere aandacht voor scholing en educatie.De dramatische toonzetting wordt verklaarbaar als door Feireiss voorgerekend wordt wat het tentoonstellingsbudget van 1997 zal worden als de subsidiekorting wordt goedgekeurd: fl 281.000. Dit budget bedroeg in 1996 nog fl 406.000, een bedrag dat door spaarpotten, uitgesteld groot onderhoud en extra financiering en sponsoring kon worden uitgebreid tot ongeveer 2 miljoen. 281.000 gulden is natuurlijk absurd weinig, zeker als men weet dat het ministerie van OCenW fl 400.000 over heeft voor de tentoonstelling ‘Nederland naar school’. Op deze manier blijft er voor het NAi amper ruimte voor een eigen koers en is men aangewezen op bedelarij en op door sponsors gewenste tentoonstellingen. Zonder iets ten nadele van de tentoonstelling ‘Nederland naar school’ te willen zeggen, hij moet tenslotte nog starten, durf ik nu al te voorspellen dat het natuurlijk niet de langverwachte gewaagde, spraakmakende, controversiĆ«le tentoonstelling zal zijn waar vele NAi-watchers, zeker sinds de komst van Kristin Feireiss, op hoopten.Inmiddels is er een lobby op gang gekomen. Er zijn gesprekken met kamerleden gevoerd, er komt een gesprek met Nuis en B&W van Rotterdam en de BNA hebben bij de regering gepleit voor heroverweging van de subsidiebeslissing. Het gevraagde subsidiebedrag wordt daarmee natuurlijk niet meer gehaald, hooguit is er kans dat het advies van de Raad voor Cultuur alsnog wordt gevolgd. Maar ook dan zal het tentoonstellingsbudget niet veel hoger uitvallen. Het NAi zou het beleid moeten baseren op de toegekende subsidie, zoals het ministerie fijntjes opmerkt. In het bedrijfsleven is het in zo’n geval gebruikelijk om zich te richten op de kerntaken en om verlieslijdende onderdelen af te stoten, in te perken of te privatiseren. Voor uitbreiding van het takenpakket is slechts plaats als op andere onderdelen wordt bezuinigd, of als men in staat blijkt de nieuwe taken kostendekkend uit te voeren. En waarom zou dat niet kunnen, als OCenW vier ton voor een tentoonstelling over heeft, waarom dan niet hetzelfde bedrag voor een educatieprogramma voor middelbare scholieren? Het NAi zal in het huidige zakenlingo wellicht ‘leaner and meaner’ moeten worden. Wordt vervolgd!