Recensie

Fetishimage

In de ruimte van het Rotterdamse centrum voor Moderne Kunst Witte de With loopt op dit moment de groepstentoonstelling Fetishimage. Vijf jonge kunstenaars onderzoeken de mogelijkheden die de kunstenaar vandaag heeft om de werkelijkheid te representeren. De tentoonstelling ‘sluit aan bij recente pogingen, zoals in Documenta X, om het terrein van de sensibiliteit te verbreden en te intensiveren, en de geïsoleerde positie van de esthetica te doorbreken’.

Vier van de vijf kunstenaars geven elk een (schijnbaar) realistisch beeld van de werkelijkheid. Glen Rubsamen (Los Angeles, 1957) schildert tegenstrijdige perspectieven van stadslandschappen, Edwin Zwakman (Den Haag, 1969) fotografeert maquettes van schijnbaar werkelijke stedelijke fragmenten, Carla Klein (Den Haag 1970) schildert lege aquaria, vitrines en lichtbakken en Angel Vergara (Mières, 1958) verstrengelt feit en fictie in schematische schilderingen.

Het meest interessant is Twelve Movements, het project van William Engelen (Weert, 1964) die voor de tentoonstelling een reeks van twaalf hypothetische, architectonische voorstellingen ontwikkelde. Van Engelen interesseert zich voor de abstracte notatiesystemen die gebruikt worden om muziek, dans en architectuur te visualiseren. Deze systemen, die tijd, beweging en ruimte representeren en organiseren zijn door Engelen tot een persoonlijk ruimte/tijd tekensysteem samengevoegd. De twaalf tekeningen zijn fragmenten van een complexe, gelaagde 'plattegrond', waarbij verschillende realiteiten, deels persoonlijk, deels 'werkelijk', deels architectonisch, deels abstract in de vorm van partituren, in twaalf lagen over elkaar heen zijn geprojecteerd. De tentoonstelling van deze twaalf fragmenten gaat over tijd en ruimte, maar speelt zich zelf ook af in tijd en ruimte. De op de muren van de tentoonstellingsruimte getekende fragmenten worden elke vier dagen uitgewist en op een nieuwe plaats vervangen door nieuwe fragmenten, alleen de openingstekening blijft als referententiepunt staan. Elk fragment is onderdeel van een sequentie, een voortdurend proces van deconstructie en transformatie van de oorspronkelijke 'plattegrond'.

Het werk van William van Engelen vertoont overeenkomsten met bijvoorbeeld Bernard Tschumi's onderzoek naar de vertaling van tijd en beweging in ruimte. Engelens tekeningen op zich zijn deels concreet, architectonisch en door de axonometrische notatie erg ruimtelijk, maar gaan verder dan de gewone architectuurtekening en Tschumi's experimenten door het gebruik van teksten en van tijd- en bewegingsnotaties uit de muziek en choreografie en doordat de tekeningen zich letterlijk verplaatsen in tijd en ruimte.

Een bewerking van Twelve Movements is te zien op de website van Witte de With. Op een speciale pagina zijn de twaalf bewegingen in een opeenvolging te zien. Ook hier wordt elke vier dagen een nieuw fragment toegevoegd. In tegenstelling tot de realiteit van de tentoonstellingsruimte blijven de oude fragmenten in deze virtuele ruimte staan.