Feature

Een nieuw hart voor Schiedam

Vijfentwintig jaar lang worstelde Schiedam met de stedenbouwkundige leegte rond de Broersvest. Waar ooit het 13e eeuwse kasteel Huis te Riviere het bestuurscentrum vormde, maar waar sinds de 16e eeuw niet meer dan een ruïne rest, verrees in de jaren zeventig een stadskantoortoren van architectenbureau Kraayvanger.

Het zal ooit de bedoeling zijn geweest om van het gebied een grootschalig stadshart naar laat-modernistisch model te maken. Maar het denken over onze binnensteden onderging een enorme ommekeer en de ambities verdampten. Een betekenisloze leegte rond de moderne toren en zijn troosteloos historische voorganger was het gevolg. Met de realisatie van een combinatie van woningbouw, bestuurlijke en culturele functies wordt deze stadswond eindelijk geheeld.

Het stedenbouwkundig plan – evenals het architectonisch ontwerp van Hans Ruijssenaars van de Architectengroep – wordt gedragen door een nieuwe stedelijke ruimte; een langgerekt 'stadserf' in de as van twee bestaande kerken. De bestrating van het plein bestaat uit roze en grijs natuursteen. Beeldend kunstenaar Matt Mullican verwerkte een 'vloervoorstelling' in de pleinbestrating. De zuidelijke wand van het Stadserf bestaat uit woon/winkelfuncties (ontwerp Kees Rijnboutt). De noordwand wordt gevormd door de het nieuwe stadskantoor. Aan deze zijde vormt het stadskantoor een lange, monumentale collonade-wand – al enige tijd het kenmerk van Ruijssenaars met een ronde beeindiging nabij de ruïne. In de wand zijn de hoofdentree van het stadskantoor, een 'stadswinkel', het in deze tijd onvermijdelijke grand cafe, een bibliotheek en het Gemeentearchief opgenomen.

Aan de noordzijde van heeft het langgerekte plein een open, rechthoekige pendant. De wand aan de oostzijde van deze ruimte bevat het haaks op het stadskantoorblok geplaatste volume van het nieuwe theater. Een grote foyer vormt de schakel tussen het stadskantoor en de theaterzaal. Het theater kent een zogenaamde doos-in-doos constructie. Naar voorbeeld van het 17e eeuwse Teatro Farnese, de eerste theaterzaal waarbij het toneelhuis gescheiden was van de publieksruimte, is de zaal geheel in hout is uitgevoerd.

Ruijssenaars heeft als een ware stadschirurg een riskante open-hart operatie tot een bevredigend einde gebracht. Schiedam heeft er lang op moeten wachten, maar het resultaat is een gezond nieuw stadshart dat door zijn concentratie van culturele en bestuurlijke functies en door zijn zorgvuldige stedebouwkundige en architectonische structuur in staat moet zijn nieuw leven te pompen in de verbrokkelde stad.