De Eo Wijers stichting heeft op 20 mei in Groningen de prijzen uitgereikt van de vijfde prijsvraag die deze organisatie ter bevordering van het ontwerpen op een bovenlocaal schaalniveau heeft georganiseerd. De opgave was geheel in de geest van de tijd: hoe om te gaan met een leeg programma. De inzenders was gevraagd om ideeën te genereren voor de landschappelijke ontwikkeling van het noorden van Nederland. Uit de 57 inzenders zijn twee eerste prijzen, een tweede en een derde prijs en vijf aanmoedigingsprijzen gekozen. In totaal is fl 80.000,- aan prijzengeld uitgedeeld.
De vraagstelling van deze ideeënprijsvraag richtte zich op de wijze waarop ontwerpers zouden kunnen reageren op de geleidelijke veranderingen die een plattelandsgebied in hedendaags Nederland doormaakt. De veranderingen in het grondgebruik, de verhuisbewegingen van de bewoners, de infrastructurele uitbreidingen en de terugtredende overheid spelen allen een rol in de verandering van het landschap. Hoe kan daar door middel van landschapsarchitectuur en planologie op gereageerd worden? Of moet daar helemaal niet op gereageerd worden? De inzenders konden kiezen uit drie locaties om hun plannen op los te laten: Groningen-Hoogzand, Dongeradeel en Hoogeveen-Het Oude Diep. Veel inzenders hebben er echter voor gekozen geheel Noord-Nederland als plangebied te beschouwen.
De jury, die duidelijk meer tijd dan gebruikelijk bij dit soort prijsvragen in de beoordeling van de inzendingen had gestoken, was tevreden met het niveau en de diversiteit van de inzendingen. Het spectrum aan plannen liep van gedetailleerde natuurontwikkelingsstudies via grootschalige scenario's naar kleine architectonische impulsen en gedurfde commerciële initiatieven.
Gedeelde eerste prijs winnaar Hans Snijders heeft voor het gehele noorden van Nederland een zoneverdeling bedacht die in een redelijk strakke scheiding voorziet tussen 'snelle volte' (economische dynamiek, de snelheid van telecommunicatie en transport en de dichtheid van de stad) en 'trage leegte' (de rust van de woonomgeving en de natuur). De jury was met name te spreken over veelzijdigheid en de helderheid van dit plan, maar ergerde zich wel aan het hoogdravend taalgebruik van de ontwerptoelichting. Een juryuitspraak die (te) weinig gehoord wordt.
De andere eerste prijs ging naar het plan 'Wadland' van Edzo Bindels, Enno Zuidema, Arjan Klok en Jan-David Hanrath. Net als bij vele andere inzendingen speelt water een grote rol in dit ontwerp. Bij 'Wadland' is een zeer grootschalige ingreep bedacht die het noorden van Nederland in een klap schaart onder de belangrijke 'wildernissen' van Europa zoals de Schotse Highlands en de Pyreneeën. Het plan voorziet in een meedogenloze transformatie van het platteland in een landschap waarin de natuur vrijspel heeft; kwelders, oerbossen en oneindige rietvelden omringen de steden in de regio die door verbeterde zeeweringen beveiligd zijn. De jury geeft toe dat het plan wel erg ingrijpend is, maar ziet in het scenario ook veel waardevols. Zo zou een systeem van kustverdediging waarbij een grote buffer van 'wetlands' vóór de dijken ligt wel eens een goede oplossing kunnen zijn voor de problemen die Nederland boven het hoofd hangen bij een verdere stijging van de zeewaterspiegel. Ook een economische onderbouwing van de plannen is bijgeleverd en dat maakt deze inzending minder irreëel dan op het eerste gezicht lijkt.
Tweede prijs winnaars Paul Stade, Arno van den Hurk, Willem Oomens en Karin van den Berg hebben een originele presentatie van het ontwerp'Vol-ledig' in de vorm van een krant die de verschillende aspecten toelicht in de artikelen. In dit plan wordt uitgegaan van zes verschillende landschappen die elk op geheel eigen wijze een aspect van het noorden in zich concentreert. De jury beoordeelt dit plan als realistisch en is positief over het feit dat dit plan het noorden als een zelfstandige eenheid beschouwd en niet als een buitenpost of wingewest van de randstad.
De derde prijs is gegaan naar het plan 'Nieuw Laputa' van Jan Hein Boersma. Dit scenario is vrij schematisch gebleven, een punt van kritiek van de jury. Waterbeheer speelt in dit plan een overheersende rol. Het uitgangspunt is dat de verzilting van het grondwater en het gebrek aan 'goed water' in de toekomst de wijze waarop met ruimte wordt omgegaan drastisch zal wijzigen.
Inzending ‘SunVille’ (aanmoedigingsprijs), Kyra Frankfort en Anthony Kleinepier.
Aanmoedigingsprijzen gingen naar:
Het Wilde Noorden (Kees Gajentaan, Robert Winkel, Piet Vollaard, Jacques Vink, Yves Malysse en Inge Hegge). Dit plan gaat niet uit van een vorm of een concreet ontwerp. Een aantal scenario's wordt gegeven uitgaande van ontwikkelingen die nu al bezig zijn. Hoe zal bijvoorbeeld het landschap veranderen als van geheel Groningen een militair oefenterrein wordt gemaakt of juist bestempeld wordt als natuurreservaat. De jury was sterk verdeeld over het plan. Sommigen vonden het geen ontwerp en misten een regionale visie, anderen zagen in dit plan het beste antwoord op de vragen van de opgave.
Pink is Beautiful (Meta Berghauser Pont). Volgens de jury één antwoord op één probleem, maar wel een landelijk probleem: de intensieve varkenshouderij. Dit plan stelt een bundeling voor van varkensfokkerijen met intensieve landbouw. Daardoor kunnen de transportlijnen van voer en mest zo kort mogelijk zijn. Het beeld wat dat oplevert is bepaald niet erg aantrekkelijk, maar de jury ziet dit plan dan ook vooral als een cynische vorm van kritiek op het technocratische karakter van het landbouwbeleid.
SCO98 (Chris Rankin). Volgens de jury een typisch 'impulsenplan' waarbij vele kleine initiatiefjes bijdragen tot een gevarieerd beeld.
SunVille (Kyra Frankfort en Anthony Kleinepier). Een sterk afwijkend plan, waarin een stadje voor nomadische wereldburgers wordt voorgesteld die van een rustige oude dag willen genieten. De presentatie van dit plan neemt de vorm aan van een reclamecampagne voor de hypothetische doelgroep.
Triton (Marian van Hulsbeek en Mathijs Dijkstra). Ook in dit plan is waterbeheer ingezet als belangrijk vormgevend principe. Het afpompen van veengebieden dient te worden gestopt, waardoor op die plekken natuurlijke meren ontstaan.
In het Centrum voor Architectuur en Stedebouw (CAS) op het Gedempte Zuiderdiep in Groningen is een tentoonstelling te zien met alle prijswinnende ontwerpen.