Het architectenborreltafelcircuit raakt de laatste tijd niet uitgepraat over de nieuwe gedragsregels voor BNA-architecten. Vooral de regel 4.2 – ‘De architect spreekt niet negatief over collega’s noch over hun werk zonder hen hiervan in kennis te stellen’ – zorgde voor de nodige hilarische bijdragen.
De slimste reactie is van de redactie van de Gein Review of Architecture, de onvolprezen schandkroniek van architectenbureau Zwarts & Jansma, waarvan onlangs het eerste nummer van de 7e jaargang verscheen. In het laatste nummer van BladNa wordt de kwestie gesust en gladgestreken.
De kwestie haalde de pagina's van de landelijke dagbladen doordat een redacteur van het ANP de kop: 'Roddelverbod voor architecten' boven het persbericht over de nieuwe gedragsregels plaatste. Onze eerste reactie bij het lezen van de gedragsregel was meer ' dat is voornamelijk een kwestie van wishfull thinking'. Want natuurlijk spreken architecten zo af en toe negatief over elkaar, veel te weinig eigenlijk wat ons betreft. Er heerst in feite een angstvallige angst onder Nederlandse architecten om in negatieve, noch positieve zin over de kwaliteit van het werk van een collega te spreken. Dat wil zeggen in het openbaar, want natuurlijk wordt er in de wandelgangen, aan de borreltafels, bij de beoordelingscommissies en in de bouwketen flink op los geroddelt en gescholden. Deze 'verborgen' negatieve kritiek wil de BNA nu met de nieuwe regel uitbannen. In een kort redactioneel artikel wijst de BNA erop dat er niet in de regel staat dat het slachtoffer vooraf in kennis van de negatieve kritiek moet worden gesteld. Negatieve kritiek mag dus, maar het moet in het openbaar. Alle geschreven en in het openbaar uitgesproken kritiek blijft mogelijk en welkom.
Het is overigens wel van een haast vertederende naïviteit dat de Bond denkt met deze regel de werkelijk achterbakse en collega's schadende kritiek (niets menselijks is architecten immers vreemd) uit de wereld zal zijn. Vilein schelden met het oogmerk hier zelf beter van te worden doe je natuurlijk in het geheim en zal achteraf in alle toonaarden ontkent worden.
De redactie van de Gein Review kan intussen gerust zijn. In het hoofdartikel van de nieuwe uitgave met de provocerende titel 'Bond van Nederlandse Aartshypocrieten BNA' – de redactie houdt van duidelijke taal – zag zij zich nog voor een groot probleem gesteld. Als leden van de BNA voleden de redacteuren, die in het verleden hun vaardigheid in het onverbloemd bekritiseren meermalen hebben getoond, zich in hun vrijheid beknot. Maar wie niet sterkt is moet volgens de redactie slim zijn, waarop zij toestemming vraagt aan alle BNA-leden om in het vervolg vrij over architectuur en architecten te mogen schrijven. Tenzij men binnen veertien dagen aangetekend bezwaar maakt, behoudt de redactie zich het recht wat dan ook over wie dan ook te schrijven. Een regel die – de redactie stelt het met nadruk – ook voor prof. Mart van Schijndel geldt. Niet BNA-leden blijven natuurlijk sowieso vogelvrij. Moshé Zwarts In BladNa: Wat betekent die regel nu? Mag ik helemaal niets meer zeggen over een collega? Ik vind het bijna een omdraaiing van de huidige maatschappij. Je hebt toch de vrijheid om alles te zeggen? En roddelen is toch juist leuk? Ach ik begrijp wel waar het allemaal uit voortkomt. Maar in de praktijk komt er weinig van terecht. En eigenlijk hoop ik dat ook.'
De Gein Review gaat overigens ook nog in op een van de aanleidingen voor de nieuwe regel. Het is nooit met zoveel woorden gezegd, maar de vermaledijde Volkskrant-enquete 'Wie is de slechtste architect van Nederland?', waarin Carel Weeber en Cees Dam hoog scoorden, heeft bij de opstelling van de nieuwe regel meegespeeld. Waar de heisa van Weeber nou voor nodig was hebben wij nooit begrepen. Hij stond immers ook in de top tien van 'goede' architecten. Wat is er nou mooier dan de meest controversiële architect van Nederland te zijn? En of het nu met de nieuwe regel verboden is om aan een Volkskrant journalist te vertellen wie je uitgesproken slecht vind, dat is ook niet helemaal duidelijk. Mag het wel als je achteraf een briefje naar het slachtoffer stuurt?
De Gein Review maakt dergelijke discussies echter overbodig door de slechtste architect van Nederland (naar eigen zeggen) objectief te berekenen aan de hand van een gewogen gemiddelde van afgekeurde plannen voor de Welstand. Weeber en Dam bleken op deze lijst te ontbreken. Weeber omdat hij in de periode 97-98 geen plannen in Nederland heeft ingediend (wel op de Antillen, maar dat telt natuurlijk niet). Dam omdat hij weliswaar 48 plannen heeft ingediend, maar daarbij dankzij slinkse ontwijkmanoevres buiten schot is gebleven. Hoe hij dat deed, en wie de uiteindelijke winnaars zijn? Lees daarvoor de Gein Review, sinds vorige week te vinden op alle zichzelf serieus nemende architectenborreltafels van Nederland.