Recensie

AIR-Zuidwaarts: Waar het landschap begint

Vandaag wordt in het NAi de tentoonstelling AIR-Zuidwaarts/Southbound, Waar het Landschap begint / New Landscape Frontiers geopend. Hiermee begint het eindtraject van de zesde AIR manifestatie die september 1998 is begonnen. Het onderwerp is de inrichting van de zuidflank van de Randstad en van de Delta tussen Rotterdam en Antwerpen. De manifestatie en de traditionele ontwerpopdracht richt zich vooral op het ten zuiden van Rotterdam gesitueerde eiland Hoeksche Waard. Tot nu toe heeft het eiland zich onzichtbaar voor planners weten te houden, maar de druk van verstedelijking wordt wel steeds meer voelbaar.

AIR-Zuidwaarts is het afgelopen jaar op zoek gegaan naar 'nieuwe concepten …waarin de synthese van nieuwe stedelijke functies en de cultuurhistorische en landschappelijke waarden van het landelijke gebied centraal staan.' Dit keer heeft AIR en aantal beeldend kunstenaars, fotografen vormgevers en antropologen uitgenodigd om zich te verdiepen in het 'streekeigene' van de Hoeksche Waard. De uitkomsten van dit onderzoek naar de identiteit van de streek zijn oktober 1998 gepresenteerd tijdens een internationale conferentie. Tijdens deze conferentie werd de ontwerpopgave voor vier binnenlandse en vier buitenlandse ontwerpteams vastgesteld.

Aan deze teams is gevraagd om 'vernieuwende ideeën te genereren die uitdagen tot gedachten en meningsvorming.' Air benadrukt dat de Hoeksche Waard tijdelijk het planologisch laboratorium van Nederland is, waarin de acht teams experimenten voorbereiden die nadrukkelijk niet concreet of uitvoerbaar behoeven te zijn. Dat lijkt allemaal wel erg vrijblijvend, voor een streek die volgens de organisatoren zelf onder acute verstedelijkingsdruk staat. Tijdens een viertal debatten die op een tribune middenin de tentoonstelling plaats zullen vinden wordt aan telkens twee teams de mogelijkheid geboden om met elkaar en met de betrokkenen van gedachten te wisselen. Met name tijdens deze debatten zal de natuurlijke argwaan van de eilandbewoners doorbroken moeten worden en zullen de plannen enthousiasme in de streek moeten ontwikkelen.

Als de discussies, zoals zo vaak bij dit soort gelegenheden, een academisch onderonsje tussen vakgenoten blijft, dan is de kans dat de experimenten ooit een concreter gevolg krijgen erg klein geworden. AIR heeft er alles aan gedaan om de bewoners van de Hoeksche Waard bij de discussie te betrekken. Het is nu aan de ontwerpers om ze met enthousiasmerende plannen te winnen voor een nieuwe toekomst van het eiland.