Recensie

Ruimte ter discussie

ArchiNed bezocht twee tentoonstellingen waarbij ruimte ter discussie staat.’Anarchitectuur’ in De Appel en ‘Smooth Space’ in De Brakke Grond. ‘Anarchitectuur’ wil de bestaande fysieke ruimte nieuw laten ervaren. ‘Smooth Space’ zoekt naar de veranderde opvatting van ruimte ten gevolge van de huidige digitaal-visuele cultuur. Nog een overeenkomst tussen beide exposities is, gezien het gastenboek, dat ze installaties bevatten waar mensen duizelig of misselijk van worden.

Anders dan bij het gelijknamige forum uit 1973, wordt bij de De Appelversie van Anarchitectuur de realiteit wel geaccepteerd. In het gebouw van De Appel is ingegrepen met het doel om het gebouw op een nieuwe manier te ervaren:

In een ruimte projecteert Thomas Demand op een wand een reis door tunnels, door de herhaling van het beeld, door de lus, wordt het ook nog eens een eindeloze tunnel. In Gregor Schneiders ruimte zijn ramen of aangrenzende ruimten niet fysiek aanwezig, maar virtueel, op beeldschermen. In een volgende ruimte is ingegrepen door Gert Robijns: De ruimte is gevuld met gezoem van muggen en een bijbehorende geur. Het geluid is gesimuleerd en de geur komt uit een potje. De ruimte is leeg, er staat een potje, maar daarin bevinden zich geen muggen en geen geur. De simulatie geschiedt boven het zacht gekleurde, lichte verlaagd plafond dat samen met de gesimuleerde effecten ruimte biedt aan associaties met een kinderkamer waar een baby zachtjes huilt.

Bovenaan een trap staat een enorme tractorband (John Frankland).

Midden in het gebouw bevindt zich een nieuw 'gebouw'. Het gebouw, een installatie van damwandprofiel van Hendrik-Jan Hunneman, is leeg, 'nutteloos', maar heeft wel een grote impact: Het interieur in het midden van De Appel, krijgt exterieure kwaliteiten. Op een subtiele manier anarchistisch is zeker het plateau aan de rand van De Appel. Het beslaat in gelijke mate binnen en buiten. Maar doordat het onverstoorbaar de gevel overschrijdt genereert het zelf een ruimte. Een soort serre, met binnen het inpandige deel.

Hoe beinvloedt de digitale wereld met haar 'screen-consciousness' onze ruimtelijke opvatting en de betekenis van ruimte? Het is de centrale vraag op de tentoonstelling 'Smooth Space' die het Vlaams Cultureel Centrum de Brakke Grond realiseert in samenwerking met Global Vernunft. De term 'Smooth Space'' is geïntroduceerd door Gilles Deleuze & Félix Guattari in hun boek 'A thousand plateaus'.

Ook op deze tentoonstelling worden ruimtelijke ervaringen op het platte vlak geprojecteerd: Een tocht door een gebouw met het geluid van de voetstappen van Jan van de Pavert. Van Eran Schaerf en Eva Meyer een schokkerig slingerende naar beneden gerichte videoregistratie. Verder, de ook op internet te bekijken, Fuzzy Dreamz van Dr. Hugo.

Gelijktijdig met de expositie is deel 14 van de Lier en Boog serie 'Philosophy of Art and Art Theory' met de titel 'Territorial Investigations' gepubliceerd. In dit 'tijdboek' teksten van het inleidend symposium en interviews met onder andere Rem Koolhaas en Roger Scruton. De inhoud van de publicatie is zowel op een leestafel als op de wand te lezen.

Christoph Fink heeft z'n bijdrage waar hij maanden aan heeft gewerkt niet ingezonden. In plaats daarvan komt hij met een gewijzigde bijdrage en exposeert basismaterialen voor zijn werk. Hij weigert illustrator te zijn van theoretische praktijken, vindt de praktijk primair, verwijst naar Kosovo en stelt dat kunst middenin het leven staat. In een reactie stellen de curatoren voor om zijn werkbudget dan maar te storten op giro 555 en het afschrift van de overboeking als werk te exposeren. Deze correspondentie is ook geëxposeerd.

De Appel valt niet ver van de boom, 'Anarchitectuur' is dichtbij de architectuur gebleven, de ingrepen zijn dun, bescheiden, sereen, alleen om de liefhebbers naartoe te sturen. 'Smooth Space' is kort en doeltreffend. Dat geldt niet voor het theoretische gedeelte. Voor de nagestreefde wederzijdse kruisbestuiving tussen theoretische en beeldende disciplines zou het gelijktijdig geopende café wel eens een betere gelegenheid kunnen bieden.