9 Juni j.l. vond de officiële opening plaats van de uitbreiding van het forensisch psychiatrisch centrum Veldzicht in Balkbrug, Overijssel. Het betreft twee paviljoens voor ‘longstay-patiënten’ en een dagactiviteitencentrum. De bouwkosten bedroegen circa 15 miljoen gulden. Het ontwerp is van Rgd-architect Timmy Thio. Het landschap is ingericht door de tuinarchitecten Buys en Van der Vliet.
Met de longstay-afdeling slaat Justitie op Veldzicht een nieuwe koers in. De longstay is qua behandeling te vergelijken met een gesloten afdeling voor chronisch psychiatrische patiënten in een psychiatrisch ziekenhuis.
De longstay dient voor delictgevaarlijken die weinig of geen perspectief hebben om terug te keren in de samenleving, zes jaar of langer in een tbs-inrichting hebben doorgebracht en 'behandelingsmoe' zijn. De TBS-verpleegde van vandaag is vaak ernstiger gestoord dan de verpleegde van zo'n twintig jaar geleden. Vaak is er naast een ernstige stoornis ook nog sprake van verslaving aan alcohol of drugs.
Een en ander heeft tot gevolg dat de behandelduur gemiddeld langer is dan in het verleden. Omdat ze recht hebben op behandelingen, gaan de therapeutische behandelingen gewoon door. De dagprijs voor de reguliere behandeling ligt volgens plv. directeur van Veldzicht, Hans Perik, gemiddeld op 750 gulden. Op een longstay-afdeling waar men met minder personeelsleden toe kan, zou dat zeker met eenderde kunnen worden verminderd.
Na een studie van een jaar is besloten het experiment met een longstay-afdeling aan te gaan. Dit betekent dat de populatie van Veldzicht groeit, naar ongeveer 160 patiënten, van wie er naar schatting veertig in de longstaypaviljoens worden ondergebracht:
Eén paviljoen is ingericht voor reguliere patienten die nog wel voor behandeling in aanmerking komen en het tweede paviljoen is ingericht als echte longstay-afdeling. De twee paviljoens tellen elk twee afdelingen van tien bewoners.
De architect reageerde op de longstay-filosofie en het landschap met twee ellipsvormige paviljoens 'als twee knipogen'. Het principe van een schuin oplopend dak dat halverwege even 'openscheurt' om licht binnen te laten in een binnenstraat is ook toegepast in het dagactiviteitencentrum.
De inrichting is gericht op openheid. Zo is het keukenblok niet tegen een wand gezet omdat dat de bewoners de mogelijkheid tot communiceren ontneemt. Een laag muurtje scheidt de keuken van de woonverblijven.
De architect wilde knusheid, maar 'overzicht is helemaal niet knus'. Ze vond de oplossing in een menselijke maat en een detaillering die de aandacht afleidt van beveiliging en het opgesloten zijn. 'Hoe meer architectuur meewerkt aan aangenaam wonen, hoe aangenamer leven kan zijn, ook al is dat in onvrijheid.'
De tuinarchitecten Buys en Van der Vliet ontwierpen de landschap dat is omringd door een gracht waarin een vijf meter hoog hekwerk met detectiesysteem is aangebracht.