Feature

25 informele kiloVolts

Nu de landelijke pers er lucht van heeft gekregen (Volkskrant 2-3-2000, pag. 10) kan ArchiNed niet meer achterblijven. Het bedrijfsverzamelgebouw voor mediabedrijven en -kunstenaars in het Rotterdamse Lloydskwartier van architect en ArchiNedmedewerker Robert Winkel is (bijna) gereed. Wij hebben de perikelen rond het ontwerp en de bouw van het zogenaamde 25kV-gebouw van nabij meegemaakt. We zijn dan ook net zo trots als Robert – en ook wel een beetje verbaasd – dat het oorspronkelijke radicale concept: een volkomen transparante gevel met glazen toiletten en glazen pantry’s, ongeschonden uit de procedure- en regelgevingsjungle is gekomen.

Het 25kV-gebouw is een voormalig electriciteitsschakelstation dat geschikt is gemaakt voor werkruimten voor (nieuwe) mediabedrijven en beeldend kunstenaars die zich met nieuwe media bezig houden. Het oorspronkelijke gebouw was niet veel meer dan een dichte, betonnen doos met zware betonvloeren op een robuuste stalen draagconstructie. De langsgevel van het gebouw is gesloopt en volledig transparant gemaakt. Verder is er aan het oorspronkelijke gebouw niet meer aangepast dan het dichtstorten van de gaten in de verschillende vloeren. Om zo veel mogelijk verhuurbaar oppervlak te genereren zijn alle voorzieningen: verkeersruimten, liften en trappen, toiletgroepen, pantry's en informele zithoeken in de transparante gevelzone geïntegreerd Eigenlijk is het een nieuw staal-en glasgebouw van twee meter diep dat voor het bestaande gebouw is gehangen: een bedieningsmachine voor de werkruimten en een interface tussen de werkplek en de omgeving.

In de gevelzone moesten een reeks technische problemen worden opgelost. Hoewel de bedrijven in het gebouw niet bepaald gediend zijn bij veel directe daglichttoetreding (computers), moest wel worden voldaan aan de regelgeving. De wanden tussen de gangzone en de werkruimten zijn daarom geheel beglaasd en de voorzieningenstrook is ook zo veel mogelijk transparant of translucent uitgevoerd. De glazen toilet- en pantryblokken zijn daarom niet zo maar een gimmick, maar noodzakelijk voor de lichttoetreding. De voorzieningenstrook is tevens de enige vluchtroute. De open glazen zone is eigelijk een grote schoorsteen die de rook bij brand snel moet afvoeren. Om dit mogelijk te maken zijn boven en onder in de aangehangen, transparante zone beweegbare glazen lamellen aangebracht.

De transparante zone heeft geen traditionele zonwering – dit zou immers de lichtdoorlatendheid negatief beïnvloeden De trappen, de toilet-, pantry- en zithoekblokjes, de constructieonderdelen, de gangen en de overige elementen in de transparante zone vormen samen een natuurlijke zonwering. Opwarming van de open zone wordt voorkomen doordat de lamellen bij een hoge temperatuur aan de onder- en bovenzijde automatisch worden geopend om een natuurlijke ventilatiestroom op gang te brengen.

Het ligt – gezien de volledige glazen gevel – voor de hand om het 25kV-gebouw in te delen bij de hoogtechnologische architectuur, maar dat is een misverstand. De techniek is eerder ruw en onaf gehouden. De grove stalen kolommen in de werkruimten zijn niet behandeld en de constructie van de voorgehangen gevel is bewust van het type eenvoudige 'fietsenmakers-technologie', die ver afstaat van bijvoorbeeld de geperfectioneerde techno-esthetiek van Norman Foster. Een van de belangrijkste uitgangspunten bij het ontwerp is het informele karakter geweest. Door alle activiteiten direct achter de transparante gevel te concentreren wordt de informele, wellicht zelf rommelige, dynamiek van de gebruikers van het gebouw via het 'gevelscherm' zichtbaar gemaakt. De controle over de formele karakteristieken van het (gevel)ontwerp wordt daarmee bewust aan de gebruikers over gedragen. Er wordt op dit moment gewerkt aan een beeldende kunsttoepassing die dit informele karakter van de gevel zal gaan versterken.