Feature

Tentoonstelling “Het virtuele huis van De Stijl” in het NAi”

In het Nederlands Architectuur Instituut (NAi) is de tentoonstelling ‘Het virtuele huis van De Stijl’ te zien, waarin de architectonische experimenten van Theo van Doesburg en Cor van Eesteren in verband worden gebracht met de hedendaagse experimenten van ‘elektronische’ ontwerpers. In de voor deze tentoonstelling ontworpen installatie is te zien hoe beide groepen een antwoord proberen te formuleren op een moderne manier van leven – elk met eigentijdse middelen.

Van Doesburg en Van Eesteren presenteerden in 1923 in een Parijse kunstgalerie een aantal architectuurmodellen -en tekeningen waarin zij nieuwe ruimtelijke dimensies in architectuur tot uitdrukking wilden brengen. Het ging daarbij vooral om een esthetiek die gebaseerd was op een samenhang tussen vorm, ruimte, licht en tijd. Met de ontwerpen voor drie huizen – het huis Rosenberg, het Maison Particulière en het Maison d'Artiste – werd een publieke presentatie gegeven van een nieuwe architectuuresthetiek. De twee ontwerpers reageerden daarmee op de effecten van de toenemende mobiliteit en de invloed van massamedia; denk aan de opkomst van trein, auto, krant, radio film etc. etc. Voor Van Doesburg was vooral de abstracte film een inspiratiebron; hij meende er de aanzet van een pure licht-ruimte architectuur in te zien. De 'dynamiek van het moderne leven' waar Van Eesteren en Van Doesburg uit putten maakt het ook nu nog voor ontwerpers actueel om tijd en beweging in een ruimtelijk ontwerp te integreren.

In de tentoonstelling wordt de sprong naar de actualiteit gemaakt door het materiaal van Van Eesteren en Van Doesburg in een door Lars Spuybroek (NOX) ontworpen installatie te plaatsen. Deze installatie is de ruimtelijke realisatie van een ontwerp, waarin Spuybroek Van Doesburgs model voor een 'tijdruimte' onderwierp aan de dynamiek van computergestuurd design. Foto's, tekeningen en modellen uit 1923 zijn door fotograaf Hans Werlemann met een digitale camera in beweging gebracht, om opnieuw geordend in diasequenties en gecombineerd met teksten en referentiebeelden geprojecteerd te worden in de door Lars Spuybroek ontworpen gekromde 'tijd-ruimtetunnel'.

Ondanks de prachtig gecurvde installatie blijft de tijd-ruimte ervaring in deze tentoonstelling nog wat behelpen. Het was waarschijnlijk een stuk duidelijker geworden wanneer in de installatie de oude materialen (foto's van maquettes, tekeningen etc.) met behulp van echt dynamische media werden gepresenteerd. Nu blijven het statische beelden van oude media geprojecteerd op een knappe installatie; er had wat meer met de dynamiek in mogen worden gebracht. Iets moderner dus.