Komende zomer – van juni tot november 2000 – wordt de nieuwe architectuur biënnale georganiseerd in Venetië. De biënnale geeft een overzicht van wat er zoal op het gebied van architectuur (en de in relatie tot de beeldende kunst) wordt ondernomen in de vertegenwoordigde landen. Voor het scenario van deze aflevering tekent Massimiliano Fuksas, flamboyant Italiaans architect van -in Italië- niet geheel onomstreden snit. Geïnteresseerden kunnen vooruitlopend op de opening alvast een kijkje nemen op internet, waar een snel groeiende expositie van de inzenders is te vinden.
Fuksas heeft de komende biënnale opgezet rond het thema 'cities'; de stad als context die gekenmerkt wordt door een voortdurende crisis. Architecten kunnen zich op het gebied van de stad volgens Fuksas geen cynische houding veroorloven – de enorme impact van de constructie van steden als Calcutta (50 miljoen inwoners) of Mexico City (22 miljoen inwoners) heeft vaak een even grote invloed op wat hij daarbij de 'destruction of life' noemt. Als ondertitel voor de biënnale heeft Fuksas het wat cliché 'Less aesthetics, more ethics' gekozen. Afgelopen dinsdag was Fuksas te gast bij het Berlage Instituut in Amsterdam (BiA) De architect moet zich bewust zijn van zijn positie, en met hart voor zijn taak te werk gaan. 'It is not enough to be just an architect.' Architecten moeten bouwen voor de toekomst, ze moeten meer neerzetten dan alleen maar een gebouw.
Onder de regie van Fuksas heeft de biënnale een wat ander karakter gekregen dan in de afgelopen jaren gebruikelijk was. Een belangrijk element daarbij is dat hij, als enfant terrible van de Italiaanse architectuurwereld, een voor Italiaanse begrippen onbureaucratisch en open opzet heeft gekozen. Via de website van de biënnale nodigt Fuksas architecten met een verfrissende bijdrage uit om materiaal in te zenden en alvast deel te nemen aan de webexpositie. De website van de biënnale is daarmee al een al enige tijd een soort online laboratorium waar de opzet en de invulling van het evenement middels het ontstane netwerk geleidelijk vorm krijgt. Inmiddels zijn er ook tal vanl Nederlandse inzendingen te bekijken – inclusief, op uitnodiging van Fuksas zelf, een videofilm van MVRDV (Metacity/Datatown). Wie volgt?
Dat Fuksas is uitgenodigd om de komende biënnale vorm te geven mag opmerkelijk heten. Lange tijd is hij in Italië in als paria behandeld – er werd hem geen opdracht gegund en geen artikel aan hem gewijd. Het grootste deel van zijn oeuvre bouwde Fuksas dan ook in Frankrijk, o.a. het Maison des Arts in Bordeaux. Tijdens zijn bijdrage op het BiA afgelopen dinsdag regende het anekdotes over de moeizame relatie tussen architect en opdrachtgever. De laatste jaren maakt hij echter een opmerkelijke opkomst door in Italië. In Rome werkt Fuksas nu aan het Centro Congressi Italia, in Venetië aan de biënnale. Fuksas houdt zich over het succes van de verloren zoon erg op de vlakte – hij wil alleen kwijt dat hij plotseling voor van alles wordt uitgenodigd, zelfs als presentator van talkshows.
Onomstreden zal Fuksas nooit worden. In Israël wekt hij aan een Peace Center (Jaffa) en tegelijkertijd maakt hij, in overleg met Arafat, een ontwerp voor een 'Stairway to the Sky' in Betlehem. Voor de biënnale zal Fuksas open aanpak een hele verandering zijn.