Gedurende de openingsmiddag van de BouwRAI 2000, afgelopen dinsdag, konden de bezoekers en de druk netwerkende kraampjesexploitanten staatssecretaris Remkes tussen de stands heen en weer zien rennen. Elk kwartier een opening en/of een overhandiging, en allemaal waren ze uniek en eenmalig. Wij onthielden er twee: de Nationale Bouwprijs voor Almere en de ondertekening van het Handvest Kwaliteit van de Vinex-locaties.
Om maar met het laatste te beginnen. Het Handvest Kwaliteit van de Vinex-locaties. Allereerst is dat natuurlijk een duidelijk geval van mosterd na de maaltijd, van een verdronken kalf en van berouw dat na de zonde komt. Maar goed, beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, en dat is dan ook de insteek van het manifest. Bouwers, gemeenten en ontwikkelaars beloven het Rijk voor de periode 2005 tot 2010 beter hun best te doen bij het ontwikkelen van de grote uitbreidingswijken.
Remkes zelf geeft alvast een voorzet door voor de periode na 2005 meer vrije kavels, een hoger voorzieningenniveau en een beter openbaar vervoer in contracten vast te laten leggen. Het aandeel sociale woningbouw zal nog verder zakken. In Cobouw van 12 april wordt Remkes geciteerd: 'De vraag is naar duurder en ruimer. … Sommige gemeenten bouwen ook nog te veel voor de lijsten van woningzoekers en starters.'
Moeten we daarin lezen dat woningbehoefte er niet meer toe doet, dat de onderkant van de markt niet meer tot de markt behoort? We nemen tenminste aan dat die lijsten bestaan uit serieuze woningzoekenden. En wie vraagt er eigenlijk naar duurder? Al die neo-rijken die het liefst zo veel mogelijk hypotheekaftrek scoren nu het nog kan? Dat kwaliteit kortom vooral een kwestie van geld is, en dat die nieuwe kwaliteit alleen toekomt aan de rijken?
Nee, nee natuurlijk niet, maar voorlopig kunnen wij weinig anders dan dit soort onzin en goede bedoelingen in het manifest ontdekken. Dat vonden de architecten ook, want die stapten uit het overleg en presenteerden als BNA/STAWON combi een eigen manifest. 'Naar een rijkere wooncultuur in Nederland.'
Dit manifest dringt aan op rijkere woonmilieus, typologieën en samenlevingsvormen, functiemenging en een verbetering van de gebruikswaarde. Dat laatste onder meer door nu eindelijk eens die letterlijk onmenselijke lage vrije hoogte in woonruimten op te krikken.
Overigens is het ons al een tijdje een raadsel waarom architecten daar niet zelf mee beginnen en maar denken te moeten wachten op regelgeving. Overtuig je ontwikkelaar dat ze voor hetzelfde geld meer woning krijgen en zeur niet dat de overheid het moet regelen. Als de ontwikkelaar weigert, weiger dan voor de gein eens met z'n allen om voor dergelijke ontwikkelaars te werken. Er is op dit moment toch werk genoeg, nu is het moment daar om eindelijk eens een vuist(je) te maken.
Interessant is punt 4 van het 10-punten manifest dat vraagt om herziening van de grondpolitiek: de excessieve winsten die op dit moment op grondverkopen worden gehaald moeten aan banden worden gelegd en ten goede komen aan grotere diversiteit en kwaliteit van de woning en de openbare ruimte. Een nobel streven, maar het is de vraag of dit ooit – net zo min als de voor ieder weldenkend mens volstrekt idiote hypotheekrenteaftrek (ja wij hebben ook een eigen huis) – tot een politiek haalbaar wetsvoorstel kan komen. De Vinex-productie zal er niet onder lijden (of van profiteren, het is maar vanaf welke kant van de verkooptransactie je staat.)
Uiteindelijk is ook het BNA/STAWON manifest een lijst van goede bedoelingen, wat praktischer dan het Handvest weliswaar, met wat slimmere ideeën maar hoe al die goede bedoelingen uiteindelijk gerealiseerd moeten gaan worden, dat blijft vaag. Hoe kunnen we deze (tijdelijke) Gouden Eeuw waarin we even lijken te verkeren gebruiken om al de mooie doelen ook werkelijk te realiseren? Enige snelheid en daadkracht is daarbij wel geboden. Wie wacht op het akkoord van de overheid is bij voorbaat te laat.