Is de Wereldexpo één grote toeristische vakantiebeurs of valt er ook nog iets te leren over het thema van deze expo: ‘ Humankind – nature – technology: a new world arising’?
Het eerste artikel in een reeks van twee: de landenpaviljoens.
Het is waar, de expo is voornamelijk een grote vakantiebeurs. Wie komt voor architectonische hoogstandjes zal lang zoeken en teleurstellingen moeten kunnen incasseren. Ook is het de vraag of men na afloop van een bezoek aan de verschillende landenpaviljoens een groter inzicht heeft verkregen in de wijze waarop de verschillende landen in de wereld omgaan met het thema van deze expo 'humankind – nature – technology'. Veelal blijven de 'innovative solutions to the challenges of the future that are in harmony with nature and technology' beperkt tot de soms aanwezige mogelijkheid het paviljoen na afloop van de tentoonstelling te recyclen.
Waarom zou men dan toch naar Hannover afreizen? Omdat op Hannover Wereldexpo 2000 veel plezier is te beleven aan de verschillende landenpresentaties en waar landen, om zich te onderscheiden van andere, hun ware volksaard lijken te tonen.
In bijna alle landenpaviljoens worden promotiefilms over het land vertoond, is er een toonbank waar producten uit het land zelf worden verkocht, en staat er een buffet waar locale lekkernijen worden verkocht. Het Belgische paviljoen is wat dit laatste onderdeel betreft een echte aanrader. Boven op het dak van het paviljoen is een echte Vlaamse kroeg nagebouwd, waar Belgisch bier en konijn met pruimen en friet wordt geserveerd. Van een aantal paviljoen zijn de presentaties echte aanraders. Let wel, de lengte van de rij voor de ingang van een paviljoen is geen indicatie voor de inhoudelijke kwaliteit van het getoonde.
Het Estlandse paviljoen heeft een dak dat bestaat uit dansende dennenbomen. De dennenbomen zijn gepland in oranje bakken waaraan koorden zitten die dwars door het eigenlijke paviljoen naar de kelder lopen waar een systeem van gewichten, met een beetje mechanische hulp, het geheel in beweging houdt. In het paviljoen zelf treedt een zeker bevreemding op door de blauwe gloed, de bewegende koorden waar men zich zigzaggend doorheen moet bewegen en de videoclipachtige promotiefilms waar vragen worden gesteld over Estland en haar bewoners. Vragen als: 'schijnt de zon in Estland', 'Zijn alle wegen in natuurgebieden geasfalteerd' en 'Wat doen mensen in Estland in het weekend'? Om antwoord te krijgen op deze vragen is een reis naar Estland noodzakelijk.
Ook Finland heeft een mooi paviljoen en een leuke presentatie. Het paviljoen bestaat uit twee delen die van elkaar worden gescheiden door een geurig berkenbos. Loopbrugen vormen de verbinding tussen beide gebouwdelen. De eerste ruimte waar de bezoeker naar toe wordt geleid, verbeeld de manier van leven zoals kinderen in Finland die ervaren. In de zaal zijn tekenfilmpje te zien van dansende beren en rendieren in de sneeuw die komen als je ze wenkt, en zijn er bomen met daarin als vogels vermomde Nokia-telefoons die constant afgaan. De mooiste ruimte van het paviljoen is de zaal voor de Finse natuur. Op een groot scherm wordt een meer met oevers en een bos afgebeeld, af en toe springt een vis op uit het water en loopt tussen de bomen een eland. In de zaal heerst een stilte die zo nu en dan wordt onderbroken door de roep van een vogel. Het lopen over de dikke groene vloerbedekking voelt als het lopen over een dik mostapijt. Even waan je je in Finland.
Het paviljoen van IJsland oogt aan de buitenkant niet spectaculair maar is toch zeker een bezoek waard. Via een hellingbaan die om een rond bassin is gelegd, loopt de bezoeker naar boven. In het bassin wordt een luchtopname van IJsland vertoond en wanneer de camera inzoomt op de krater van een geiser spuit een metershoge waterstraal de lucht in. Net als Estland probeert IJsland haar land een gezicht te geven door de bewoners meer te laten zijn dan figuranten in een promotiefilmpje. Op een wand van het paviljoen worden de namen van alle inwoners van IJsland geprojecteerd, daarnaast zijn kiekjes uit familiealbums te zien: foto's van zwempartijen, verjaardagsfeestjes en trouwerijen. De gedachte 'leuk land dat IJsland' blijft lang door het hoofd spelen.
Leuk land dat Nederland was ook de eerste gedachte die opkwam na het zien van de promotiefilmpjes 'Panorama Holland' en 'Man-made Holland'. Na afloop werd er zelfs geapplaudisseerd. Er is al veel gezegd en geschreven over het Nederlandse paviljoen. Het is waar, het uitzicht vanaf het dak is spectaculair en de bomenlaag is indrukwekkend – het nodigt uit om te picknicken. De bloemenlaag is wat mager, slechts twee soorten worden getoond, en de duinenlaag zonder echt zand of plastic helmgras, waar het donker en tochtig was, roept toch niet echt de associatie van een duinlandschap op. Het beeld dat veel buitenlanders van Nederland hebben als een koud, nat, tochtig landje werd gedurende de gehele tocht door het paviljoen bevestigd. En hoe Hollands, 's avonds nadat het paviljoen sloot gingen alle lichten uit.
Een ander paviljoen dat het waard is om bezocht te worden is het klooster dat in opdracht van de Protestante en Katholieken kerken van Duitsland is gebouw. Door de lichtinval en de materialisatie ontstaat direct een sacrale sfeer in de doos die het eigenlijk is. De wanden van de omgang bestaan uit panelen van dubbel glas waartussen materiaal zit dat behoord tot 'humankind'., 'nature', 'of technology'. Het paviljoen is zo ontworpen dat het na de wereldexpositie hergebruikt zal worden voor het Volkenrod Cisterciënzer klooster in Thuringen.
Andere landen die hun paviljoens zo hebben gemaakt dat onderdelen na de expositie hergebruikt kunnen worden, zijn Zwitserland, waar het paviljoen bestaat uit gestapelde losse balken en Roemenië, die een paviljoen nezette dat geheel bestaat uit stijgeronderdelen. Als er echter een prijs uitgereikt zou worden voor het meest milieuvriendelijke paviljoen zou deze gaan naar Mongolië. Op de locatie waar het paviljoen van de Verenigde Staten zou verrijzen en dat wegens gebrek aan financiële middelen niet gerealiseerd kon worden, is de delegatie van Mongolië neergestreken. Als ware nomaden hebben zij een stukje van het expoterrein in bezit genomen en daar hun tenten opgezet. Hier geen promotiefilmpjes, glanzende kleurenfolders of www adressen alleen wat tenten die zo ingepakt kunnen worden wanneer het tijd is om te verder te trekken.