Feature

Iannis Xenakis en Renaat Braem overleden

De Franse componist/architect Iannis Xenakis is zondagochtend 4 februari op 78-jarige leeftijd in zijn woning in Parijs gestorven. Ruim een week eerder, woensdag 24 januari, overleed op negentig jarige leeftijd de Belgische architect Renaat Braam. Zowel Xenakis als Braem hebben met de Franse architect Le Corbusier gewerkt.

Renaat Braem (1910) liep in de jaren dertig stage bij Le Corbusier. Hij schetste daar onder meer de eerste tekening van een woningbouwflat in het groen. Lange tijd werd hij beschouwd als de belangrijkste exponent van de moderne architectuur in België niet alleen vanwege zijn markante gebouwen, maar ook vanwege de ideologische standpunten en stellingnamen waarmee hij zijn praktijk voortdurend heeft begeleid. Hij beschouwde architectuur als een wezenlijke voorwaarde voor en een middel tot de opbouw van een socialistische samenleving.

Van 1947 tot 1975 was Braem hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Bouwkunst en Stedenbouw in Antwerpen. In 1968 publiceerde hij het boek Het lelijkste land ter wereld, waarin hij inging op de stedenbouw in België Bekende werken van Braem zijn de woonwijk Kiel in Antwerpen (1950-1958) en de modelwijk op de Heizel in Brussel (1958-1968). Ook ontwierp hij het beeldenpark Middelheim en het Middelheimziekenhuis in Antwerpen. Op latere leeftijd legde hij zich toe op de beeldende kunst, aanvankelijk schilderen en daarna beeldhouwen.

Philips paviljoen, wereldtentoonstelling Brussel (1958), Tourette, Eveux (1952-1960), beiden samenwerkingsprojecten van le Corbusier en Xenakis

Iannis Xenakis (1922), geboren in Roemenië en van Griekse afkomst, wordt tot een van de belangrijkste moderne componisten gerekend. Hij was de bedenker van de zogeheten stochastische muziek, die de wiskundige verzamelingenleer op de muziek wil toepassen. Zo stichtte hij in 1966 de School voor Wiskundige en Elektronische muziek.

Xenakis studeerde bouwkunde in Athene. Na zijn afstuderen in 1947 werd hij wegens zijn linkse politieke opvattingen verbannen en vluchtte hij naar Frankrijk. Van 1948 tot 1960 was Xenakis assistent van Le Corbusier. Xenakis ontwierp in 1958 voor de Wereldtentoonstelling in Brussel het Philips-paviljoen; het eerste volledige architectonische multimediaproject dat ruimte, beeld en geluid in een totaalervaring integreerde. Xenakis hield zich op het bureau van Le Corbusier vooral bezig met op de Modulor en op wiskundige algoritmen gebaseerde 'vormcomposities', zoals de dynamische raamkozijnverdeling van het klooster La Tourette.

Ook toen hij zich meer op componeren toelegde, bleef hij als architect actief. In 1967 ontwierp hij het Franse paviljoen Polytope op de Wereldtentoonstelling in Montreal. Een jaar later maakte hij voor het Centre Pompidou in Parijs de Diatope, een veertig meter lange en twintig meter hoge tent, met daarin een schouw- en hoorspel van 45 minuten.