Nieuws

Mutations: world = city

Op dit moment woont meer dan de helft van de wereldbevolking in steden. Of eigenlijk, in wat wij voor steden door laten gaan. In hoog tempo wordt er in Azië urban mass geproduceerd, stedelijke koek die grotendeels aan het oog van het architectuurdiscours ontsnapt, terwijl de Europese stad in een volkomen tegengestelde beweging de controle lijkt te verliezen door niet te te groeien maar van binnenuit volkomen te transformeren. De tentoonstelling ‘Mutations’ toont de fragmenten van la ville contemporaine.

Voor de tentoonstelling Mutations (ontworpen door Jean Nouvel) heeft het architectuurcentrum Arc en Rêve in Bordeaux (Frankrijk) een collectief van architecten, fotografen, filmmakers en critici de transformaties van de huidige stedelijkheid laten vastleggen. Op de 2500 vierkante meter die de tentoonstelling inneemt is onder leiding van de curatoren Rem Koolhaas, Stefano Boeri en Sanford Kwinter een enorme verzameling beelden, geluiden en gegevens bijeengebracht. De tentoonstelling is hierdoor eigenlijk alleen nog als een verzameling samples te bevatten. In Mutations wordt zo onder meer de explosie van de Aziatische steden zichtbaar gemaakt, de kracht van de Afrikaanse ‘anti-steden’, de onverschilligheid van de Amerikaanse steden en de dynamiek van bezettingen door kleine groepen in de Europese steden.

De hoofdmoot van de tentoonstelling bestaat uit de diverse projecten die tot stand kwamen binnen het ‘Harvard Project on the City’, voorheen de duidelijker titel: 'Project on what used to be the City'– een onderzoeksproject van Koolhaas naar de gevolgen van veranderingen in de samenleving op de stad (of beter: het stedelijk gebied dat vroeger stad genoemd werd). De kracht en concentratie van commercie blijkt vaak de bepalende factor te zijn achter de heel verschillende mutaties die het kan genereren. In de Pearl River Delta, een ‘speciale economische zone’ in China, komt dit bijvoorbeeld tot uitdrukking in een enorme stroom stedelijk landschap die zich met een enorme snelheid uitspreidt. Of neem Lagos; een stad die ondanks het ontbreken van essentiële infrastructuren op alle niveaus (van financiële systemen tot autoweg en riolering) toch een ‘succesvol’ exemplaar is van een Afrikaanse stad – succesvol als je kijkt naar de groei van haar oppervlakte, het aantal inwoners, de economische groei. In een westerse planningsoptiek zou zo'n stad echter volstrekt ondenkbaar zijn.

De begane grond, vlak achter de entrée van Arc en Rêve, wordt ingenomen door Sanford Kwinter. Deze toont op lange slingers televisieschermen statistieken die een kijk geven op aard van de bewoners van de Amerikaanse steden. Het fris vormgegeven project laat bij de bezoeker zeker geen romantisch beeld van deze bewoners achter.

USE (Uncertain States of Europe van Stefano Boeri) toont de relatie tussen territoriale veranderingen en mechanismen van zelforganisatie als achtergrond van de veranderingen in de Europese stad. In dit onderdeel van de tentoonstelling – twaalf case-studies uit heel Europa die op grote beeldschermen te zien zijn – wordt met videofragmenten, interviews en teksten per locatie een panorama geschetst van innovaties en veranderingen die uit ongeplande en nauwelijks gecontroleerde processen voortkomen. Opmerkelijk is dat zowel in Parijs, Belgrado, Helsinki, Bucharest , Pristina, als bijvoorbeeld San Marino in beginsel dezelfde mechanismen werkzaam blijken te zijn, vaak ook nog binnen het zicht maar buiten de controle van de bestaande overheden en (plannings-)instituties. USE laat daarmee ook zien hoe ver de constructie van een nieuw Europa, zoals die geproduceerd wordt in Brussel en Strasburg, soms verwijderd is van de locale realiteit.

Mutations probeert nadrukkelijk geen keurig uitgevouwen en overzichtelijk gearrangeerd totaalbeeld van de huidige stedelijke transformaties te geven – en dat komt de tentoonstelling zeker ten goede. De tentoonstelling dringt zich juist met een overmacht van beeld, geluid en videofragmenten op aan de bezoeker – in een parallel met de getoonde karakteristieken van de stad. De vuistdikke catalogus is dan ook onmisbaar om alle onderdelen alsnog enigszins op een rijtje te krijgen. Een kanariegeel omslag wordt bijgeleverd.