In het Architectuurcentrum Hoorn is tot en met 10 juni een tentoonstelling over FLEXgebouwen ingericht. Architectenbureau Ruimtelab presenteert een fictief bedrijfsverzamelgebouw dat geheel is ingericht op verandering.
Het ontwerp en de tentoonstelling zijn het resultaat van een onderzoek in opdracht van de RPD naar de eisen die aan hedendaagse verzamelgebouwen gesteld moeten worden. De stelling is dat de huidige maatschappij gebouwen nodig heeft die snel en zonder al te grote bouwkundige werkzaamheden veranderd moeten kunnen worden en die (daardoor) gemakkelijk verschillende soorten bedrijven in een veranderende constellatie kunnen huisvesten.
De voordelen van dergelijke gebouwen zijn niet alleen financieel/organisatorisch, er valt ook een grote 'duurzaamheids-winst' mee te behalen. Onze woon- en werkomgeving verandert steeds sneller. In tegenstelling tot vroeger veranderen gebouwen in een mensenleven gemakkelijk enkele malen. Cycli van bouw en sloop zijn voor iedereen zichtbaar geworden, maar worden tot nu toe zelden in het ontwerp meegenomen.
Om wisselend gebruik mogelijk te maken moet een FLEXgebouw volgens Ruimtelab groot, sterk maar bovenal ook mooi zijn. Belangrijke vuistregels voor het ontwerp van flexgebouwen zijn;
1. Overmaat baat!
Door bewust overmaat in ruimte en constructie in te bouwen heeft een gebouw speelruimte voor toekomstige ontwikkelingen. Een FLEXgebouw is groot en sterk!
2. Mooi!
Een mooi gebouw wordt minder snel gesloopt. Mensen hechten zich aan gebouwen met een bijzondere architectuur. Culturele duurzaamheid kan een goed functionerend FLEXgebouw tot een succes maken.
3. Bandbreedte
Het is niet zo dat een FLEXgebouw per definitie álle mogelijke functies moet kunnen opnemen. Het is verstandig om de 'functionele bandbreedte' van een FLEXgebouw vast te stellen: welke functies moet het gebouw wel en niet kunnen opnemen?
4. De gevel
Omdat in FLEXgebouwen zowel functie als gebruiker voortdurend veranderen vallen de 'klassieke' compositiemiddelen voor het ontwerpen van de gevel af. De dubbele gevel is een veelbelovend nieuw gevelconcept dat het mogelijk maakt expressieve gevels voor flexibele gebouwen te ontwikkelen.
5. Actief beheer
FLEXgebouwen vragen om een actief beheer. Naast de dagelijkse onderhoud- en herstelwerkzaamheden moet er beleid worden gemaakt voor de invulling van het gebouw (welke gebruikers en functies zijn gewenst en in welke verhoudingen), en voor de presentatie van de gebruikers naar buiten toe (bijvoorbeeld in de gevel).
FLEXgebouwen zijn duurzaam omdat er geen grote verbouwingen nodig zijn als de gebruiker daarom vraagt. In een FLEXgebouw kunnen verschillende functies van elkaars nabijheid profiteren, zij kunnen bijvoorbeeld de parkeergarage, de receptie en de bedrijfskantine delen. Ook de energiehuishouding en de afvalverwerking zijn op elkaar afgestemd. Overmaat baat volgens Ruimtelab ook financieel, Een flexibel gebouw is niet duurder dan een conventioneel gebouw. Berekeningen waarin de besparingen op toekomstige verbouwingen worden afgezet tegen de hogere startkosten laten zien dat een flexgebouw zich op de langere termijn meer dan terugverdient.
Om de uitgangspunten in een concreet ontwerp te illustreren is een fictief bedrijfsverzamelgebouw voor het industrieterrein Dampten in Hoorn ontwoprpen.
Het FLEXgebouw Dampten bestaat uit een serie lamellen. Tussen deze lamellen bevinden zich grote serres. Deze met glas overdekte tussenruimten vormen de overmaat in het complex, wat flexibel gebruik mogelijk maakt. Delen van de serres zijn voor eigen gebruik te annexeren. Door een complete serre te huren ontstaat er, met de aangrenzende lamellen, één grote unit.
FLEXgebouw Dampten is niet voor alles geschikt. De bandbreedte van functies is beperkt tot kantoren, bedrijven, winkels en woningen. Een gebouw vlak langs het spoor moet een geluidwerende gevel hebben. Een dubbele gevel dus. De gevel is ontworpen als een etalage. De dubbele gevel is meer dan twee meter breed met daarin de trappen, gangen en liften. De transparante gevel laat niet alleen zien wie er zich in het gebouw bevindt maar ook wat er in de restaurants, showrooms, winkels, kantoren en bedrijven gebeurt. Het wisselend gebruik van de dubbele gevel bepaalt het gezicht van het gebouw. De buitenste schil van de dubbele gevel houdt regen en de wind tegen, waardoor de binnenste schil eenvoudig kan worden gedetailleerd. Zo kan alles achter de buitenste glazen schil gemakkelijk worden aangepast. Er een actief beheer nodig om het proces van verandering te sturen.
Het Architectuurcentrum Hoorn organiseert donderdag 26 april 20.00 uur een lezingenavond in de Salon van de Centrale Bibliotheek in Hoorn (Wisselstraat 8) met de architecten M.A. van der Waals (Van der Waals Zeinstra Architecten) en B. Margulia (Bosch Architects) over werkgebouwen en verzamelgbouwen die op dit moment in ontwikkeling zijn voor IJ-burg en de Zuid-as in Amsteram. Rene Heijne en Jacques Vink van Ruimtelab zullen ingaan op de thema's van de tentoonstelling.
informatie: tel 0229-219441