Feature

Hofje van de 21e eeuw gerealiseerd

Architect Dolf Floors heeft aan het Spaarne in Haarlem een eigentijds hofje met 26 wooneenheden gerealiseerd. Zijn plan werd gekozen uit de 198 inzendingen voor de prijsvraag het Hofje van de 21e eeuw. De prijsvraag was in 1992 uitgeschreven door de Stichting Haarlemse Hofjes en de gemeente Haarlem.

Floors heeft met dit project laten zien hoe het eeuwenoude concept van het hofje, met gebruikmaking van eigentijdse stijlmiddelen en een moderne materiaalkeuze, naar onze tijd kan worden overgezet, zonder de link met het verleden te verliezen. Op een relatief kleine locatie in de binnenstad heeft Floors de principes van het hofje in vorm omgezet. De carrévorm heeft hij als belangrijkste principe proberen toe te passen op de driehoekige bouwlocatie. Het hof wordt aan drie zijden met woningen omsloten, aan de kant van de Gravinnesteeg staat een tuinmuur omdat woningen hier de zon teveel zouden tegenhouden. De woningen in een hofje altijd met de woonkamers en entrées op de hoftuin gericht. Dit heeft in belangrijke mate de ontsluiting bepaald. Hoe kom je van het openbare gebied in het semi-openbare gebied? En hoe liggen vervolgens de woningen georiënteerd? Het hofje heeft een semi-openbaar karakter. De passanten kunnen door de hoftuin wandelen, terwijl bewoners hun privacy moeten behouden. Het tuinplan – ontworpen door Annemieke Diekman – is zo ingericht dat voorbijgangers niet persé langs de woningen hoeven te lopen maar het pad kunnen nemen dat langs de tuinmuur loopt. Het volgende aspect is het aantal woningen. Een laag hofje kon hier niet worden gerealiseerd omdat dan het beoogde aantal woningen niet zou worden gehaald. Er moest daarom gestapeld worden, wat aan het Spaarne gelimiteerd is door de aansluitende bebouwing en de belichtingsfactor in de stegen. Hoewel het hofje aan alle zijden min of meer gesloten is, geeft het toch een 'open' indruk. Zo is de poortwoning aan het Spaarne opgetild. De tuinmuur in de Gravinnesteeg is voorzien van openingen zodat de geslotenheid van de tuinmuur hierdoor enigszins wordt tenietgedaan.

Een belangrijk element in het ontwerp zijn de brede overdekte galerijen die ontstaan doordat de woningen op elke verdieping terugliggen. In deze half openbare ruimte kunnen de bewoners hun eigen stempel drukken. Er staan bloementafeltjes en de galerij is breed genoeg om een stoel voor de deur te zetten. Het terugleggen van de bouwlagen had tot gevolg dat er in de hoftuin meer ruimtelijkheid ontstond. In de woningen is gebruik gemaakt van schuifwanden waarmee de relatief kleine ruimtes groter kunnen worden gemaakt. Bewoners hebben op deze manier een zekere mate van vrijheid om hun woning naar eigen inzichten in te delen.