Feature

Het Nederlands Audiovisueel Archief

In het Mediapark in Hilversum komt het Nederlands Audiovisueel Archief van Neutelings Riedijk Architecten. Het Dudok Centrum organiseerde woensdag 27 juni jl. een lezing van Michiel Riedijk in de Burgerzaal van het raadhuis in Hilversum. De lezing was de eerste in een lezingenserie over Media, Omroep en Architectuur.

In 1999 won Neutelings Riedijk Architecten de meervoudige opdracht voor de nieuwe huisvesting van de beheerder van het audiovisuele erfgoed van de Nederlandse radio en televisie. Belangrijke reden was dat het ontwerp de identiteit van de instelling het best tot uitdrukking bracht. Riedijk noemt het een cultureel baken van een eeuw audiovisuele cultuur, zoals het Rijksmuseum dat eind 19e eeuw was voor de Nederlandse beeldende kunst. Het kubusvormige gebouw herbergt het archief, het depot, een museum, klantenruimtes, een servicedeel en kantoren. Het gebouw is 43 meter hoog, waarvan 17 meter ondergronds is gelegen. De bouw gaat volgend jaar van start en is naar verwachting in 2004 gereed.

Er was weinig publiek bij deze lezing. Zes dagen eerder stond Michiel Riedijk nog voor 300 bezorgde omwonenden. Nu presenteerde hij het ontwerp in de context van zeven eerdere ontwerpen van Neutelings Riedijk Architecten. Niet het gebouw stond centraal, maar de ontwerpaanpak van het architectenbureau. In de overwegingen bij het ontwerpen spelen volgens Riedijk vier thema's: 1. Het gebouw als icoon, een markant rune in de omgeving. 2. De gevel, die een deel van de inhoud moet onthullen. 3. Leegte als constituerend, vormgevend element. 4. Het aanspreken van de vijf zintuigen.

Sinds bekend werd dat NRA de opdracht voor het NAA kreeg staat bij velen de bont bebeelde gevel op het netvlies gebrand. Een buitenkant die bestaat uit een mozaïek van beelden uit de televisiegeschiedenis, volledig en full-color, het gebouw is al omschreven als de grootste reclamezuil van Nederland. Maar het is juist dit beeld dat allerminst vast staat. Het is een voorlopig ontwerp. Verder zit het nog in een artikel 19 procedure. Bezwaren kunnen tot 29 juli worden ingebracht.

Gevels met een meer traditioneel uiterlijk bevinden zich bínnen het gebouw. Vier gevelvlakken liggen aan een soort ongelijkvloerse kruising. Vanuit het centrale open hart van het publieke gebouw zijn vier 'gebouwen' zichtbaar. Deze vier bouwvolumes herbergen de vier hoofdfuncties van het NAA; archief, depot, museum en kantoren.

Als twee stroken bebouwing aan een straat bevinden zich onder het maaiveld het archief en het depot. Daarboven herhaalt zich dit principe, 90 graden gedraaid, voor de andere twee volumes. De totale open ruimte, de 'leegte', die ontstaat door de kruislings over elkaar heen liggende open 'straatruimtes' heeft het karakter van een krocht.

De ondergrondse positie van archief en depot is ingegeven door de constante temperatuur die nodig is om het audiovisuele materiaal niet (nog meer) uit elkaar te laten vallen.

Niet alle omwonenenden waren afwezig. Na de lezing vroegen er twee of het gebouw echt niet nog een verdiepinkje lager kon. Ook de Hilversumse politiek lijkt het ontwerpproces er niet eenvoudiger op te maken.

Zoals gezegd is het gevelbeeld niet definitief. Misschien is het een idee om de omwonenden bij het uiterlijk te betrekken, bijvoorbeeld door ze de beelden te laten kiezen. Het concept van het gebouw kan dat wel hebben en als er één architect is die met leken om kan gaan is Riedijk het wel; welwillend, gewoon, duidelijk en resoluut treedt hij ze tegemoet.