Recensie

Nog geen oplossing voor zorgenkind De Boompjes

De Boompjes in Rotterdam is al jaren een zorgenkind. Wat eens een fantastische esplanade was langs de levendige haven, is nu slechts een winderige druilerige plek die iedereen mijdt. De Rotterdamse gemeente beseft dit en heeft in het kader van Rotterdam 2001 aan vier succesvolle havensteden gevraagd een voorstel te maken voor De Boompjes.

'Succesvol is eenvoudig te definiëren' zegt Rob van Gameren van de gemeente Rotterdam. 'Een havenkade is succesvol als de bewoners er trots op zijn én als toeristen het graag bezoeken. Aan beide voorwaarden voldoet De Boompjes niet, dus zijn we weinig succesvol' zo concludeert hij.Baltimore, Hamburg, Barcelona en Londen hebben de afgelopen decennia hun oude havenfronten wel succesvol weten te transformeren tot aantrekkelijke kades. Deze steden werden daarom gevraagd met hun ervaring te kijken naar De Boompjes.Ooit was De Boompjes een groene esplanade omzoomd door bomen, Rotterdams eerste publieke ruimte. Van deze allure is weinig over. 'Een winderige onaantrekkelijke ruimte waar weinig te beleven valt, doorsneden door drukke verkeerswegen en afgesneden van de stad' zo concluderen de vier teams eensgezind. Maar alle teams zien tegelijk ook grote mogelijkheden voor deze 'attractieve en inspirerende' locatie.Zijn de analyses eensgezind, de oplossingen zijn dit zeker niet. Ze reflecteren de visies waarmee de steden hun eigen havenkades hebben aangepakt.

Hamburg ziet in een sterkere relatie tussen water en kade een voorwaarde voor succes. De Willemsbrug dient naar zijn oude plek verplaatst te worden waardoor het uitgaanscentrum aan de Oude Haven weer aansluit op de Maas en De Boompjes. Naast de als boulevard vormgegeven Boompjes loopt een slingerend wandelpromenade langs en over de Maas. 'Het wandelen over het water vormt voor iedereen een sensatie' Ook de ontwerpers van Baltimore willen de Willemsbrug verplaatsen. Maar zij gaan nog verder met ingrijpende maatregelen en leiden het verkeer over De Boompjes onder de grond . Op de vrijkomende ruimte wil Baltimore, net als in de eigen haven, een groots en intensief entertainment programma realiseren. 'Het is kostbaar en vergt een lange termijnstrategie' zo beamen de ontwerpers 'maar het zet Rotterdam op de kaart'

Niet zozeer programma alswel ruimte wordt gecreëert in het plan van Barcelona. De Boompjes wordt weer een centrale publieke ruimte dat sterk verbonden is aan de rest van de stad. De auto's verdwijnen onder het maaiveld en De Boompjes verandert in een langgerekte flaneerkade voor wandelaars, skaters en joggers.Het Londense team is een stuk pessimistischer over de publieke ruimte op deze 'droeve winderige plek'. Zij zien daarom niets in een grote open publieke ruimte met een zacht programma van flaneerders en joggers. Een intensief programma met een mixture van publieke en commerciële functies is essentieel. In de Londense visie worden vijf grote 'pakhuizen' langs De Boompjes geplaatst. Deze scheiden de wandelpromenade van het autoverkeer en vormen langs de Maas een strak georganiseerde horizontale buffer voor de vele hoogbouwtorens erachter.

Elk van de vier plannen geeft handreikingen voor een succesvolle aanpak. Maar wat ze nog meer tonen is dat simpelweg overzetten niet werkt. Net als deze havensteden moet Rotterdam zoeken naar een eigen succesformule, gebaseerd op lokale omstandigheden. Dat dit niet zonder forse investeringen kan, waarbij drastische maatregelen niet geschuwd mogen worden, is voor Rotterdam misschien wel de belangrijkste les uit deze ontwerpoefeningen.