Maandag 5 november werd in het LUX-theater in Nijmegen het debat ‘De architect als superster?! – Sjoerd Soeters does it all’ georganiseerd. Men probeerde een antwoord te vinden op vragen als: wat is de visie en kwaliteit van de hedendaagse architectuur? En waaruit bestaat de meerwaarde van de Top Architect? Biedt hij of zij werkelijk gewenste kwaliteit en inhoud of krijg je alleen de grote naam en een mooie verpakking? Een verslag van Robin Atema
Aaron Betsky (directeur NAI), Jaap Huisman (Architectuur Journalist VN) en Sjoerd Soeters (Soeters, Van Eldonk, Ponec architecten) werden op het podium door Johan van de Woestijne (hoofd communicatie Katholieke Universiteit Nijmegen) onderhouden over bovenstaande vragen. Paul Hoeke, de stadsarchitect van Nijmegen leidde het debat in met de uitleg over het tot stand komen van het project Mariënburg, de directe aanleiding voor het debat en de aanwezigheid van Soeters. Mariënburg was een stedenbouwkundig probleem in Nijmegen waar Soeters en zijn bureau de stedenbouwkundige onderlegger doorontwikkelden. Samen met enkele andere bureaus gaven zij vorm de architectonische invulling.
Hoewel het debat zich vooral richtte op de kwaliteit en waarde van de stad als zodanig werd ook een poging gedaan om er achter te komen of Soeters de supersterstatus heeft die aan hem wordt toegedicht.Is Soeters een superster? Het eerste wat opviel in de zaal die vooral gevuld was met collega-architecten, was de ophef en het rumoer dat ontstond toen gememoreerd werd aan het recente optreden van Soeters in de TV uitzending van Jan Des Bouvrie. Een schok. Ik voelde de vertwijfeling toeslaan onder de vakgenoten. Als dit geen teken is van het exhibitionisme dat supersterren vaker tentoonspreiden? Wat zegt dit over Soeters? Sjoerd Soeters als de Robbie Williams van de architectuur? Confronterende uitspraken pittig inkleden doet Soeters met verve, goed voor jaren citeerplezier in architectuurbladen en kranten. ‘Huidige architecten en studenten architectuur bedrijven architectuur als pornografie: fixatie op enkele onderdelen maar ontdaan van de liefde.’ ‘En dan gooi ik er een gevel omheen.’ ‘Ik bouw voor 98% van de bevolking en de overige 2% hangt bij Betsky in het NAI of staat in zijn architectuurbladen’
Huisman stelde dat Soeters een smaakmaker is en zijn werk beeldbepalend is, de ingrediënten voor een superster, maar concludeert hij, we hebben maar 1 echte superster architect, Rem Koolhaas. Betsky was voorzichtiger in zijn uitspraak over de vermeende sterstatus van Soeters. Wellicht komt dit door zijn Amerikaanse afkomst; komt de Nederlandse superster maar net boven het maaiveld uit, de Amerikaanse superster heeft al een Elvis status. Wellicht herkent hij het nog niet. Echter onder Soeters presentatie ging toch meer schuil dan gebakken lucht. Soeters is overtuigd van zijn visie, komt uit voor eerdere misconcepties en heeft een duidelijke realiteitszin. Dit is dus niet het type Britney Spears die de teksten van haar moeder voorleest en af en toe semi-ondeugend kijkt. Net als bij de overige supersterren moeten we wachten of hij de charts blijft vullen en evergreens gemaakt heeft of dat het een one-day-fly was.
De vraag over de meerwaarde van een superster architect is niet eenduidig te beantwoorden. Het levert altijd publiciteit op als je een naam als Soeters binnen haalt. Dit kan voor je en zeker ook tegen je werken. In de Nijmeegse situatie met Soeters heeft het goed uitgepakt. Er zijn echter (ook in Nijmegen) minder fortuinlijke voorbeelden te noemen met supersterren. Zo ging een project van MVRDV voor de Hogeschool Arnhem-Nijmegen niet door. Soeters gaf aan dat het slagen van het plan voor een belangrijk deel te maken had met het Nijmeegs ambtelijke apparaat dat een grote slagvaardigheid en deskundigheid bezit, echter hij heeft de ervaring dat dit een grote uitzondering is.Er zijn kritieken van mensen als Betsky over onderdelen in het plan. Deze zullen er altijd zijn maar kunnen als opbouwend worden opgevat. De bewoners en winkeliers zijn erg tevreden met het resultaat maar daar tegenover staat dat de Oost-Duitse situatie die er eerst bestond alleen maar beter kon worden. De werkelijke waarde van een plan met een stedenbouwkundige grootte als Mariënburg wordt pas over tien of meer jaren duidelijk. De winkeliers profiteren nu van een goed plan maar als de rest van het centrum niet wordt opgewaardeerd en geherstructureerd ontstaan er weer andere dode plekken en kan alles zo weer verloederen.
En is hij het nou of niet? Tja, een superster wordt gemaakt door zijn publiek. Dus for the sake of the discussion: Bo Diddley is a Gunslinger, Michael Jackson is the King of Pop, and Soeters is a Superstar.