Piet Blom bouwde midden jaren zeventig in Helmond een cultureel centrum Het Speelhuis met daarin een ’theater en ronde’. De piste-achtige opstelling zal nu definitief vervangen worden door een lijsttoneel. Met deze ingreep wordt een concept voorgoed vernietigd.
Blom werd in 1972 gevraagd een ontwerp te maken voor woningen en een cultureel centrum in de binnenstad van Helmond. Om de situatie op waarde te kunnen schatten verbleef hij twee maanden in Helmond alvorens met een ontwerp te komen. De bossen in de omgeving inspireerden hem tot de beroemde boomwoningen. Een bos van 183 boomwoningen, het werden er uiteindelijk 21, zou rondom het culturele centrum komen te staan. Blom hernoemde het culturele centrum 'speelhuis' omdat een cultureel centrum naar zijn mening met elite te maken had. Zijn centrum moest drempelloos zijn, een ontmoetingscentrum voor bewoners van de binnenstad, daarom werd het midden in een woonwijk gesitueerd. Architectonisch werd tussen de boomhuizen en het centrum geen verschil gemaakt. Achttien structuren die gelijkenis hebben met de boomwoningen vormen de buitenkant van Het Speelhuis. Binnen en buiten wordt met elkaar verweven door de foyers ruimtelijk identiek te maken aan de straten tussen de woningen. In zo een centrum past nauwelijks iets anders dan een 'theater en ronde'. Het concept van een 'theater en ronde' werd eind jaren vijftig, begin jaren zestig in Nederland populair. Binnen de theaterwereld worstelde men met vragen als 'wat is moderne theaterarchitectuur' en 'hoe moet een modern theater eruit zien'. De maatschappij veranderde en daarmee ook de wijze waarop theater werd bedreven, nieuwe vormen van theater vroegen om een andere theaterinrichting. Het traditionele lijsttoneel had volgens vernieuwers binnen de theaterwereld zijn langste tijd gehad. Toneel- en decorontwerper Wim Vesseur behoorde tot deze groep vernieuwers. Hij was van mening dat de oervorm van het auditorium, het amfitheater, de meest praktische was. Samen met Bernard Bijvoet ontwierp hij in 1957 een nooit uitgevoerde zestienhoekige theaterzaal waar het toneel zich in het midden bevond. Veel 'theaters en ronde' zijn er in Nederland niet gerealiseerd, een bekend voorbeeld is het ovaal 'openluchttheater' in de Meerpaal in Dronten (1965-1967). Vesseur had architect Frank van Klingeren geadviseerd bij de bouw ervan. De theaterzaal in Het Speelhuis is zeshoekig. Via licht hellende tunnels onder de tribunes bereikt men de stoelen in het midden van de zaal. Het bijzondere van het theater van Blom is dat het zowel een 'theater en ronde' kan zijn als een lijsttheater. Een van de zes tribunes biedt de mogelijkheid omgebouwd te worden tot lijsttoneel. Stoelen worden daarvoor in de piste geplaatst. Draaibare stoelen zorgen ervoor dat het zicht ongeacht de keuze voor piste of toneel goed is. Dat Het Speelhuis toch vooral als 'theater en ronde' was bedoeld, blijkt uit de muurschildering van Han Sanders en Jaques van der Boom die van het theater een circustent lijkt te maken. In 2000 werd besloten om over te gaan tot renovatie van Het Speelhuis. Het accent van Het Speelhuis zal meer komen te liggen op professionele uitvoeringen. Hiertoe worden met name technische voorzieningen verbeterd en komt er een nieuw stoelenplan. In de nieuwe opstelling is geen mogelijkheid meer voor een 'en ronde' opstelling. Alle protesten tegen de nieuwe opstelling hadden geen zin, afgelopen dinsdag bleek dat de gemeente niet 180.000 euro extra wil uitgeven om het 'theater en ronde' te behouden. Al reeds in 1988 werd het theater en ronde in de Meerpaal verbouwd tot een lijsttheater, nu gaat hetzelfde gebeuren met Het Speelhuis. En hoewel de schildering onaangetast blijft en de stoelen in de piste er over een aantal jaar altijd weer uitgesloopt kunnen worden, zal een specifieke theatervorm nog zeldzamer worden en Het Speelhuis niet meer drempelloos zijn.