Feature

Greg Lynn draagt voor uit eigen werk

Architecten delen hun tijd graag systematisch in. Le Corbusier verdeelde zijn dag in drie delen: schilderen, architectuur en stedenbouw. Greg Lynn besteedt 30% van zijn tijd aan onderwijs, 30% aan commerciële opdrachten en 30% aan onderzoek. In de resterende 10 % schreef hij waarschijnlijk het SF verhaal waaruit hij het Berlage Instituut voorlas. Jeroen Mensink verhaalt.

Bouwproces

Hoewel alleen al zijn complexe vormen menigeen de mond doen openvallen, is het ontwerpproces bij Greg Lynn minstens zo interessant als het uiteindelijke resultaat. De nadruk in zijn pionierswerk lijkt echter de laatste jaren te verschuiven, ongetwijfeld aangestuurd door verworven concrete bouwopgaven, naar de productie kant van het bouwproces. Lynn’s lezing van 28 februari in het Berlage Instituut ging dan ook meer over techniek dan over vorm en ruimte.

De experimentele aanpak van Lynn doet denken van Jean Prouvé, Renzo Piano en Norman Foster. Genoemde architecten nemen zelf de verantwoordelijkheid voor ‘engineering and prototyping’ en dagen het bouwproces uit zichzelf opnieuw te organiseren. Op het bureau van Greg Lynn worden tijdens het ontwerpproces prototypes vervaardigd met een eigen computergestuurde 3d frees (CNC mill – Computer Numerical Control)). Daarmee neemt hij onbedoeld ook een deel van de verantwoordelijkheid van de producent op zich. Lynn acht dit niet zozeer wenselijk als wel noodzakelijk om producenten te overtuigen van de realiseerbaarheid van zijn plannen.

‘Car prototyping’

Greg Lynn weet de gebruikelijke kritiek, dat hoogwaardige technologie niet op de bouw thuis hoort en bovendien te duur zou zijn, te pareren aan de hand van gerealiseerde projecten. Een renovatieproject in Stockholm, voor het inmiddels verdwenen pglife.com, dient als sprekend voorbeeld. De prototype bouwer van Saab, die een deel van het interieur realiseerde, leverde zijn werk op tijd én binnen budget. De aannemer daarentegen was te laat én ging 100% óver budget.

Op de bouwplaats zelf zou Lynn het liefst een ‘site manager’ aanstellen, in plaats van een aannemer die de regie volledig in handen heeft. Deze ‘manager’ zou een team van hoog gekwalificeerde specialisten moeten aansturen. Specifiekere kennis beter organiseren, dat zou nieuwe wegen moeten openen. Lynn’s enthousiasmerende betoog doet je geloven dat het bouwproces wellicht ooit nog eens het stenen tijdperk zal verlaten.

Bijlmer

In het volgepakte zaaltje werd ook de Hollandse Bijlmerflat Kleiburg getoond. Lynn noemde het project exemplarisch voor zijn huidige praktijk, waarin hij regelmatig gevraagd wordt ‘to rethink large modernist problems’. De Bijlmerflat is zo’n ‘large modernist problem’.

Lynn legt uit dat de voorgestelde ingreep, het aanbrengen van roltrappen die worden opgehangen aan het bestaande gebouw, letterlijk nieuwe dwarsverbanden in de bewonersgemeenschap binnen de flat moet brengen. Het aanhangen van extra openbare ruimte moet de sociale controle en de gemeenschapszin bevorderen. De open roltrappen doorbreken de anonimiteit van de gesloten liften en de eindeloze galerijen. Bovendien zal de extra aangehangen openbare ruimte, die er van buitenaf uitziet als een ‘alien’ die zich door het bestaande gebouw vreet, de strenge gevel een speelser karakter geven.

Of álle, hardnekkige Bijlmerproblemen zich door deze plannen laten oplossen, valt nog te bezien. Zeker is dat een groot aantal tekortkomingen van deze flat er door wordt opgeheven.

‘Alessi stuff’

Momenteel werkt Lynn, in navolging van Michael Graves, Aldo Rossi en Frank Gehry, aan een koffie- en theepot (plus accessoires) voor designreus Alessi. Ook hier wordt geëxperimenteerd met het productieproces. Lynn zoekt naar een combinatie van standaardisatie en uniciteit. Zijn voorgestelde ontwerp maakt het mogelijk jaren lang unieke producten te maken door het slim combineren van een beperkt aantal in massa te produceren onderdelen. Ook voor dit product wordt alle ‘engineering and prototyping’ op het bureau zelf gedaan, om het productieproces tot in detail te kunnen onderzoeken.

Een uiteindelijk compleet servies doet qua uiterlijk nog het meest denken aan een los setje organen en zal bij je bezoek zeker niet onopgemerkt blijven.

Science Fiction

Om te ontsnappen aan de belofte die ‘architectuur theorie’ veronderstelt, gebruikt Lynn sinds kort ook Science Fiction als medium om zich uit te drukken. SF als meer verhalende vorm om gewenste atmosfeer en ruimtelijke kwaliteit te omschrijven. In zijn te verschijnen boek ‘Embryological House’, zal zo’n SF verhaal als hoofdstuk worden toegevoegd. Een fragment daaruit werd door hem voorgelezen aan de zaal.

Deze tekst heeft inmiddels de interesse gewekt van het SF channel, een Amerikaanse tv zender geheel gewijd aan Science Fiction. Dit televisiekanaal werkt momenteel, gecharmeerd door het beeld van zijn ontwerpen, samen met Lynn aan verschillende ‘leaders’ (korte fragmentjes) gebaseerd op animatiefilmpjes van zijn werk.

Praktisch

Wat Greg Lynn zo interessant maakt, is dat hij niet alleen vernieuwende vormen van architectuur genereert, maar ook nauw betrokken is bij de maakbaarheid van deze complexe vormen. Daarbij worden zowel in het ontwerpproces, als in het productieproces de mogelijkheden van de computer tot het uiterste benut.

In het nuchtere Nederland valt zo’n in praktische zaken geïnteresseerde Amerikaanse architect natuurlijk in goede aarde. Het bouwproces van zijn Bijlmerproject op onze Hollandse bodem zullen we dan ook nauwgezet gaan volgen.