Recensie

Individueel versus collectief

Wordt Nederland door het promoten van het bouwen van een eigen huis op eigen grond ‘veramerikaniseerd’? Met ‘gated communities’ als resultaat? Of geeft het de gemeenten juist aanleiding en ruimte om extra aandacht te besteden aan de publieke ruimte? Waarom spreken we eigenlijk van integratie, maar doen we aan segregatie? Valt Nederland ten prooi aan spontane apartheid? En is dat erg?

Zowel de groteprojecten-site als de VPRO’s De Nieuwe Wereld besteedt aandacht aan een tamelijk nieuw fenomeen in de Nederlandse ruimtelijke ordening, segregatie in de woonwijk. Hoewel opgezet ter bevordering van de multiculturele samenleving verrijzen in steeds meer stadsvernieuwswijken dure koopwoningen, bewerkstelligen deze enclaves eerder het tegenovergestelde. De dure woningen zorgen voor een ‘upgrading’ van de buurt waardoor goedkopere woningen verdwijnen. Gelijktijdig voltrekt zich een proces waarbij de collectieve openbare ruimte steeds vaker een individuele private ruimte wordt. Inspraak in alle vormen en maten is niet meer weg te denken wanneer er een nieuwe woonwijk wordt gebouwd of wordt geherstructureerd, nieuw is zeggenschap. (Toekomstige) bewoners bepalen zelf hoe hun buurt er uit komt te zien, hoe ze georganiseerd wordt. Deze medezeggenschap wordt gestimuleerd door de Rijksoverheid met het Grote Project ‘Een eigen huis’. Dit project dient het particulier opdrachtgeverschap kwalitatief en kwantitatief te stimuleren; het verwerven van grond waarop naar eigen inzicht gebouwd kan worden. Het rijk wil dat circa eenderde van de totale woningbouwproductie in de periode 2005-2010 gerealiseerd zal gaan worden door middel van particulier opdrachtgeverschap. Valt dit toe te juichen? Wat heeft dit voor consequenties voor de openbare ruimte? Hierover kan gediscussieerd worden op de groteprojecten-site.

Maandag 11 maart besteedt De Nieuwe Wereld (20.30 net 3) onder de titel ‘Eigen terrein’ aandacht aan de woonbeleving in Nederland. DNW-regisseur IJsbrand van Veelen overweegt uit de Amsterdamse binnenstad te verhuizen en ging op zoek naar de volgende stap in wat specialisten zijn ‘wooncarrière’ noemen. Hij stuitte gaandeweg op steeds meer hekken en slagbomen rond enclaves vol met Ons Soort Mensen. Hij sprak er over woonbeleving en leefbaarheid met bewoners, met architectuurcriticus Bernard Hulsman (NRC), architect Rob Krier, die Nederland volbouwt met nostalgische architectuur en met Ron de Haas, directeur van woningbouwvereniging Wonen Voor Allen te Almere, die onlangs het plan lanceerde aparte wijkdelen voor allochtone groepen te bouwen. De wijkgedachte die stond voor sociale integratie en een heterogene bevolkingsopbouw lijkt definitief een anachronisme te zijn geworden.