Feature

Max. data

Is het mogelijk om een computer met data te voeren, zodanig dat na bewerking de ideale 3-D stad ontstaat en gebouwd wordt zonder dat daar een architect aan te pas komt? Winy Maas van architectenbureau MVRDV denkt van wel.

Afgelopen vrijdag gaf Winy Maas in Amsterdam een lezing over het onderzoek dat MVRDV doet naar optimaal grondgebruik en functiemenging. Een lezing over de ontwikkeling en de schaalsprong van onderzoek dat begon met FARMAX, daarna DATATOWN en nu tot de FUNCTIONMIXER heeft geleid. De FUNCTIONMIXER is een door MVRDV ontwikkeld computerprogramma waarmee een ideale 3-D stad kan worden ontworpen; de 3-D stad gezien als de tegenhanger van het traditionele 2-D zoneringsysteem. Althans zo werd het gepresenteerd.

Maas stelt dat ontwerpen, als daad, vroeger vooral bepaald werd door de vorm, nu wordt ontwerpen volgens hem bepaald door communicatie met de omgeving. Deze communicatie komt tot stand door de computer als 'tool', als intermediair, in te zetten. Gesimplificeerd: data worden in de computer gestopt, het programma gaat rekenen en uiteindelijk rolt het meest optimale ontwerp met betrekking tot grondgebruik en functiemening uit de printer. Hier wordt echter aan twee zaken voorbijgegaan: waardevrije data bestaan niet. Men zal altijd keuzes moeten maken welke data in te voeren en welke niet, welke waarden, en welke aannames te maken. Aan deze keuzes ging Maas, in ieder geval in zijn lezing, volkomen voorbij. Hij riep zo een beeld op dat het model dat hij presenteert de enige, echte en juiste oplossing is voor dat specifieke probleem. Door deze manier van presentatie, dé computer heeft dit berekend en komt met deze uitkomst, wordt iedere discussie over de uitkomst uit de weg gegaan.

Een tweede misvatting is dat het invoeren van data en het verwerken daarvan in een model om uiteindelijk dat model te realiseren, geen communicatie is. Dit gebrek aan communicatie met de omgeving is waarschijnlijk ook de reden waarom de modellen meer objecten lijken, dan ontwerpen waarin te zijner tijd gewoond en gewerkt moet gaan worden. Over Pig City, de torens waarin varkens op een energiearme, arbeidsextensief en grondintensieve manier hun volledige levenscyclus doorlopen, stelde Maas zichzelf de vraag 'moet een architectenbureau zich hiermee bezighouden?'. Het antwoord dat hij daarop gaf: 'Pig City wordt nu gebouwd in Sjanghai' Met andere woorden, er is vraag naar en dus is het gerechtvaardigd om dergelijke modellen te realiseren.

Op zich kunnen architecten heel goed architectuur bedrijven zonder zich bezig te houden met maatschappelijke vraagstukken, de meesten werken zo. Echter zou juist MVRDV zich niet moeten onttrekken aan hun maatschappelijke verantwoording. De wereld van MVRDV lijkt een tabula rasa te zijn. Dit is te rechtvaardigen in een vroege fase van een onderzoek, maar in de loop van het onderzoek zou, wanneer gewerkt wordt op het schaalniveau van MVRDV, ook nagedacht moeten worden over de consequenties van het voorstel in de 'echte wereld'. Wil MVRDV werkelijk iets veranderen in de wereld – naar men mag hopen is dat toch een van de uitgangspunten, want waarom houdt het bureau zich anders zo intensief bezig met onderzoek naar functiemenging en optimalisatie grondgebruik – dan zal ze discussie over de hun voorgestelde modellen serieus moeten aangegaan, anders blijven de modellen fraai vormgegeven objecten waarvan je hoopt dat ze nooit gebouwd zullen worden.