Feature

Herstructurering in de praktijk

De naoorlogse wijk Vinkhuizen in Groningen wordt geherstructureerd. In de wijk zijn diverse projecten in uitvoering of in voorbereiding. Het gaat daarbij om sloop en nieuwbouwprojecten, verkopen van huurwoningen, herinrichten van openbaar groen, grondige renovatie van het winkelcentrum en herinrichting van straten en de woonomgeving. Onlangs is een van de eerste projecten opgeleverd; de grondige renovatie van drie flats langs de Siersteenlaan door Karelse van der Meer architecten uit Groningen.

De wijk Vinkhuizen is aan het einde van de zestiger jaren van de vorige eeuw gebouwd en georganiseerd rondom een assenkruis in de vorm van een Latijns kruis. Rond het kruispunt van dit assenkruis zijn de bijzondere voorzieningen gerealiseerd zoals het winkelcentrum en het marktterrein. Langs de hoofdassen bevinden zich voornamelijk portiekwoningen van drie lagen hoog met op de begane grond de bergingen. Achter de flats liggen de stempels met eengezinswoningen in een molenwiekverkaveling.

Het project van Karelse van der Meer bevindt zich langs de Siersteenlaan – de korte poot van het Latijnse assenkruis- tegenover het winkelcentrum. Het stedenbouwkundig herstructureringsplan had als inzet het verbeteren van de relatie van de achterliggende laagbouw met het centrumgebied. Om dit te bereiken werden de drie flats in zes kleinere woongebouwen op gesplitst. Hierdoor lopen niet alleen de straten tussen de laagbouwstempels door in de richting van het winkelcentrum maar ook de straatjes in de stempels worden verlengd en bieden doorzicht naar de Siersteenlaan. In feite vindt een complete transformatie plaats van het stedenbouwkundig concept; van drie stempels met rijenwoningen en drie lange flats parallel aan de Siersteenlaan ontstaan nu zes langwerpige ensembles haaks op deze laan. Elk ensemble bestaat uit een ‘half’ stempel en een ‘halve’ flat.

Het doormidden delen van de flats en het leggen van de relatie met de achterliggende woningen is verder vertaald in de verbouw van de flats. Dit is op twee verschillende manieren gedaan: waar de achterliggende woningen met hun tuinen op de flat gericht zijn, zijn op de begane grond en de eerste verdieping van de flat tuinwoningen gerealiseerd. Deze woningen zijn ruimtelijk interessant, zeer groot en voorzien van een brede diepe tuin. De twee verdiepingen erboven bevatten gerenoveerde flatwoningen met een zelfde indeling als voorheen. De woningen zijn nu via een nieuwe galerij aan de achterzijde ontsloten. De lift bevindt zich tezamen met de nieuwe entree en de bergingen op de kop van het blok.

Siersteenlaan, Groningen

renovatie: Karelse Van der Meer

Daar waar de eengezinswoningen met hun voorzijde naar de flat gekeerd zijn, zijn op de begane grond van de flat patiowoningen gerealiseerd waarvan de verhoogde woonkamer achter de flat uitsteekt. Op deze manier ontstaat er een straatje tussen de flat en de laagbouw. De patiowoningen strekken zich uit over de gehele begane grond. Deze woningen zijn een stuk minder aantrekkelijk dan de tuinwoning doordat de vloer verlaagd moest worden om de benodigde vrije hoogte te halen. De slaapkamer aan de drukke voorzijde ligt daardoor 20 centimeter onder straatniveau. Ook de patio overtuigt niet. In feite is het een breed toegangspad naar de voordeur, op het noorden gelegen met daarboven drie galerijen van de erboven gelegen flatwoningen. Deze flats zijn net als bij het andere blok geheel gerenoveerd en voorzien van lift en nieuwe entree.

De nieuw toegevoegde woningen op de begane grond van de woongebouwen zijn koopwoningen terwijl de bovengelegen flats door de woningstichting verhuurd worden. In de gevel is dit tot uitdrukking gebracht door voor de koopwoningen donker metselwerk en voor de flats wit stucwerk te kiezen. Kopgevels, dakrand en woningscheidende penanten vormen een passe-partout van blauw gespoten metselwerk en binden de verschillende woningen weer tot één blok. De materialisatie en detaillering van het gehele project zijn zorgvuldig en overtuigend.

Het project als geheel is een geslaagd voorbeeld van herstructurering. De stedenbouwkundige setting is omgekeerd, de portieketageflats zijn verbouwd tot galerijflats met lift en afgesloten entree, er zijn nieuwe woningtypes toegevoegd, naast huurwoningen zijn er koopwoningen gerealiseerd en het beeld van de wijk heeft een nieuwe eigentijdse impuls gekregen. Het enige punt van kritiek is mijns inziens het stedenbouwkundig uitgangspunt van de herstructurering. Er is bewust gekozen om de flats aan de hoofdas te onderbreken omwille van het contact tussen winkelcentrum en de achter de falts gelegen woningen. Vanuit oogpunt van stedenbouwkundige hiërarchie is deze keuze niet logisch; de zijstraten winnen hierdoor te veel aan belang ten opzichte van de hoofdas. Ondanks de knappe architectonische uitwerking wreekt deze keuze zich bij de patiowoning.