‘Briesende paarden, vier koetsen met koetsier en een wat waterig zonnetje, de reis begint.’ Joost Verlaan ging mee met de excursie ‘Snelweg beautiful – een ontdekkingsreis rond de snelweg’ en doet verslag.
In het kader van het project Wegen naar de Toekomst van het ministerie Verkeer en Waterstaat organiseerde bureau Venhuizen zaterdag 27 april een excursie naar de onbekende plekjes van de snelweg met als doel op zoek te gaan naar de ongeziene en onbenutte potenties van de snelwegomgeving. De Duitse kunstenaar Boris Sieverts begeleide het bonte reisgezelschap. Sieverts is een routine, met zijn Büro für Städtereisen organiseert hij al sinds 1997 reizen naar de uithoeken van verstedelijkte landschappen.
Comfortabel gezeten in een koets verplaatsen wij ons vanuit het Midden Delfland (Delft) over het toekomstige A4-traject, dwars door de weilanden, naar de flats van Schiedam en Vlaardingen. Bebouwing en een golfbaan zijn reeds aanwezig als markeringen van de aan te leggen snelweg. Bijzonder is dat je vanuit het Midden Delfland rechtstreeks naar de flats aan de horizon kan lopen.
We verplaatsen ons verder per fiets door het snelweglandschap. Na ons oor te luisteren hebben gelegd bij een fraai stukje snelweg van ZOAB (inderdaad erg stil) worden wij door een vertegenwoordiger van Rijkswaterstaat rondgeleid door de nog niet geopende wisselstrook van de tweede Beneluxtunnel. Een mooi contrast wordt zichtbaar na het openen van een schuifwand in het geluidsscherm. Achter deze wand wordt een historische boerderij zichtbaar die deel uitmaakt van het oude vissersdorpje Pernis. Een groter contrast is nauwelijks denkbaar, vanuit het dynamische snelweglandschap stap je decennia terug in de tijd. Kevin Lynch stelt in The View from the Road dat een snelweg twee gezichten heeft: één vanaf de weg en één naar de weg. Behalve een dynamische ervaring heeft de weg zo ook een statische ervaring. Het aanleggen van wegen is zo te vergelijken met een soort van decorbouw, waarbij de decorbouwer ook rekening dient te houden met de visuele aspecten van de backstage. In dit geval is de backstage zeker de moeite waard, aan de snelweg ligt een voor de snelweggebruiker onzichtbare parallelle wereld.
Na te hebben geluncht op een vlot midden in een klaverblad komen we op een plaats die onze gids het 'Fragment Monument' heeft gedoopt. Een straatje met oude huisjes in een groene setting direct onder de snelweg, als sculptuur verandert het elke stap die je eromheen doet. Onze weg vervolgt naar het volledig uit snelwegmateriaal opgebouwde snelwegobservatiecentrum dat vlakbij het landschap der aanwijzingen ligt: Nieuw Terbregge, een nieuwbouwwijk waarin de architectuur, het landschap en zelfs de straatnaambordjes aanwijzingen bevatten.
Verderop, tussen treinrails en snelweg, blijkt een onopvallend bosje gebruikt te worden voor paintball. De locatie is te bereiken via The Bridge over the River Quay, en roept associaties op van oorlogen in exotische oorden. Na een cocktail, niks dan lof voor de organisatie, nadert het einde van onze ontdekkingsreis. De dag word toepasselijk besloten met een maaltijd in een snelwegrestaurant.
Door de groeiende behoefte aan mobiliteit speelt de snelweg als ruimte een steeds belangrijkere rol in ons dagelijks leven. Er leeft echter nog steeds de vastgeroeste overtuiging dat de snelweg een noodzakelijk kwaad is. Deze excursie leverde in ieder geval nieuwe perspectieven op en over de snelweg en een overvloed aan zintuiglijke ervaringen, zowel vanuit het landschap als vanaf de weg zelf. Is het de eindbestemming die ons tot reizen drijft, of zal straks de reis op zich het doel zijn?