Een maand lang is de expositie Spaces of Dis-Sociation’ te zien geweest in de Witte Dame in Eindhoven. Het architectuurteam [EN] (Gert Anninga, Lars van Es en Hanneke van Wel) heeft hiermee de aftrap verzorgd voor de 8+1-delige serie van exposities die Groepsportretten 2002 op de agenda heeft staan.
Het thema is bekend: 'City-Branding'. [EN] diept samen met drie andere architectenformaties de identiteiten, imago's en ambities van acht Nederlandse steden uit. Het experiment probeert de identiteit van een stad vanuit haar cultuurhistorische context te (her)ontdekken en te versterken, zodat deze de basis kan zijn voor een imago waarmee ze zichzelf kan onderscheiden van andere, concurrerende steden.
Identiteit
Ruimtelijk gezien bestaat Eindhoven uit verschillende kernen die in de loop van de tijd aan elkaar gegroeid zijn. Bepalend voor de identiteit van Eindhoven is volgens [EN] het infrastructurele weefsel dat deze verschillende kernen met elkaar verbindt. Niet het centrum, niet de oude dorpskernen en zelfs niet de Phililps industriegebieden, maar juist het gebied ertussen dat alles bij elkaar houdt en tot één geheel maakt, is volgens hen bezig de fysieke identiteit van de Lichtstad te worden.
Binnen dit weefsel zijn dan ook bepaalde plekken aan te wijzen die ontstaan zijn als 'left-over/vacuüm van de stedelijke infrastructuur', maar die nu gezien kunnen worden als mogelijke identiteitsdragers van de stad. In hun visie licht [EN] deze plekken uit door een aantal voorvoegsels toe te voegen. Dis-, x-, re-, para-, ex-, trans-, per- en dia- worden gebruikt om het proces en de bewegingen in en rond deze plekken te beschrijven en zo de Eindhovense identiteit verder in kaart te brengen.
De tentoonstelling was geheel opgebouwd uit licht, in de vorm van diaprojectoren en beamers. De projectie vond waar het ging om de meer textuele toelichting van de visie plaats op opake schermen en de harde betonnen vloeren van de Witte Dame. Traag bewegende beelden die de dagelijkse invulling van bovengenoemde plekken weergaven, werden door transparante doeken heen op verder gelegen schermen geprojecteerd. Zo kreeg de bezoeker een gelaagde kijk op de dia-x-re etc plekken die nu eens helder en scherp overkwamen en dan weer wazig en vooral vervreemdend. (dia-x-re-etc. = Dia X-ray? De identiteitsdragers doorgelicht? Kunstig!). Die vervreemding werd nog radicaler doordat de filmbeelden soms onderbelicht, soms overbelicht waren of soms slechts uit reflecties van licht bestonden: een etalageruit die de parallelle werkelijkheid terugkaatst.
boven: Trans-, de Berenkuil – een meerlaags infrastructureel systeem voor automobilisten, fietsers en voetgangers
onder: Dia- Het Strijps Bultje – schakel tussen de oude Philips Strijp industriegebieden
Imago
Al met al leek ons veeleer het medium licht in de schijnwerpers te staan dan de vraagstelling hoe de nieuw ontdekte identiteitsdragers zouden kunnen bijdragen aan een verbetering of verandering van het imago van Eindhoven. Hetzij als ordinair Lampegat, hetzij als industriestad Voorop in Technologie.
'Light as a bearer of Eindhoven's identity, reinforces the various 'junctions' as a parallel layer in the city', schrijft [EN] zelf, maar voor de meeste bezoekers was deze stap te hoog gegrepen, getuigen de opmerkingen in het gastenboek: 'ik kan hier niks mee', 'don't get it', 'zonde (van m'n parkeergeld)'. Wat heeft Eindhoven aan deze constatering? Wat kan zij er mee, in het licht van de city-branding discussie?
De expositie poneerde desalniettemin een interessant thema dat bij velen een 'hoe dan?'-gevoel achterliet. Stof tot nadenken. Dat is goed, dat mensen nadenken over hun eigen stad, maar de stof moet dan wel wat toegankelijker zijn. Het was leuk voor insiders. Dus een tip voor allen die het werk van al deze jonge architecten nog wil zien: lees het bijbehorende GP02-boek 'City Branding, image building & building images' , bezoek eventuele lezingen over de exposities en neem dan gerust alle tijd voor een bezoek: het is zeker je inlevingsvermogen en parkeergeld meer dan waard!