De tentoonstelling On track in het NAi is de eerste publieke presentatie van Atelier HSL. Op bescheiden schaal geeft het een eerste impressie van het kunst- en cultuurprogramma dat deze kunststichting rond de aanleg van de Hogesnelheidslijn-Zuid organiseert.
Het Atelier HSL (hogesnelheidslijn) is een samenwerkingsverband tussen het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en Stichting Kunst en Openbare Ruimte (SKOR). Kunstenaars, fotografen, vormgevers, architecten, schrijvers en wetenschappers krijgen de mogelijkheid thematisch werk te realiseren. Tot 2006 zal het atelier zich vooral richten op de ontwikkeling en uitvoering van tijdelijke projecten als exposities, symposia en publicaties. Vanaf het moment dat de HSL zal rijden zullen (semi)permanente kunstwerken op de stations, langs het spoor, in de treinen alsmede op internet en andere media worden gerealiseerd. Op de tentoonstelling On Track in het NAi is werk van een deel van de kunstenaars te zien.
De foto’s van architectonisch vormgever Bas Princen vallen direct op door hun scherpte en formaat. Voor de tentoonstelling fotografeerde hij de manier waarop omwoners de HSL bouwplaatsen tijdelijk van een nieuwe functie voorzien. Ze stralen de vrijheid uit van deze nog onontwikkelde gebieden. In een tweede serie toont Princen de rijke textuur van wallen en zandvlakten op dit tijdelijk op de schop gegooide landschap. Daarnaast zijn foto’s van Jannes Linders te zien. Hij fotografeert de technologische constructies en mijlpalen van de HSL.
Atelier HSL gaf Gerald van der Kaap (fotograaf en multimedia kunstenaar) opdracht een korte essayistische video te maken voor de starthandeling van de Groene Hart Tunnel. Hij wilde aanvankelijk een montage maken van beelden met treinen, tunnels, tunneltechniek, landschap en poëtische visuele elementen. Hiermee wilde hij vooral een blik werpen op de treinen en tunnels van de toekomst. Na 11 september besloot Van der Kaap zijn werk enigszins aan te passen. De elementen werden gehandhaafd, maar de beelden werden zachter. Een drie minuten durend filmpje -lage snelheidslijn- toont een stedelijk spoorlijntje in China dat wordt gebruikt als voetpad. Een tweede filmpje, dat op de site van de HSL te zien is, toont spoorlijnen en hun bouwers uit het begin van het treinentijdperk. Eenvoudig, pretentieloos mooi.
LUST heeft voor Atelier HSL een tweetal digitale items ontworpen om reistijd bewuster te beleven. In timelinks wordt de afstand tussen steden in Europa weergegeven in tijd, vertaald in een cirkeldiagram. In een poging de (toekomstige) reiziger een bewuste beeldvorming van de verschillende ’tijdsruimtes’ te geven, worden alternatieve suggesties in kaart gebracht. Zo kan een reiziger in de drie uur tussen Amsterdam en Parijs Arabisch leren of The History of Modern Rock (in 180 Minutes!). Equivalenten voor het halve uurtje Amsterdam Rotterdam zijn vooral te vinden in kookrecepten en fitnesstrainingen. Dan toch maar liever een krantje.
In railmovie wordt de reis vanuit het treinraam voorgesteld als een eindeloos geabstraheerd landschap. Alle elementen, synoniem voor brug, tunnel, water, stad, etcetera, worden continue gegenereerd door de computer. Hierdoor ontstaat een eeuwig voorbijtrekkend landschap dat nooit hetzelfde is.
Daarnaast hebben vijf kunstenaars/ontwerpers, textiel- en modeontwerpster Claudy Jongstra, ontwerpster Minke Themans, en beeldend kunstenaars Yvonne Droge Wendel, Hans Op de Beeck en Ben Zegers, landschappen gemaakt voor een modelspoortrein. Je moet er van houden. Ik geloof echt dat daar meer uit te halen valt dan wat wol over een ICE trein.
Tot slot werkt beeldend kunstenaar Krijn de Koning aan een plan waarin de verschillende bouwlocaties en tijdelijke kantoorcomplexen van de HSL-Zuid visueel met elkaar verbonden worden. Gelukkig is hij nog niet verder dan een eerste schetsopwelling, gemaakt midden in de nacht van onder de veilige warmte van het dekbed. Er kan nog aan gewerkt worden.