Als u een goed humeur wilt krijgen, koop dan het nieuwe boek met en over fotograaf Martin Parr. Allard Jolles legt uit waarom.
Martin Parr (Epson, 1952) is al sinds het midden van de jaren zeventig bezig en toch is dit pas het eerste grote, allesomvattende overzicht van zijn werk. Auteur Val Williams plaatst de carrière van Parr in historisch perspectief en vergelijkt eerder werk met recent materiaal. Uit het boek wordt duidelijk wat voor soort mens Martin Parr is, en vooral wat hem beweegt. Parr is extreem precies, heeft humor en heeft de neiging zijn verzamelwoede tot in het obsessieve door te voeren. Achter in het boek staan plaatjes van allerlei triviale objecten die Parr allemaal in huis haalt: Spice Girl-behangetjes, speelgoedtv'tjes uit souvenirwinkels en allerlei herdenkingsbordjes, variërend van de Falkland-oorlog tot en met de eerste mens op de maan. Parr heeft Val Williams totale opening van zaken gegeven, waardoor 'Parrworld' ook voor ons heel dichtbij is gekomen.
boven: Laura Ashley, Worcester
(Cost of living 1986-9)
midden: The, Gambia (Small world 1987-94)
Worst
Martin Parr fotografeert bijvoorbeeld een Japans jongetje, dat in Japan in een nagebouwd stukje Duitsland een druipende braadworst eet. Daarna plaatst Parr een foto van nog zo'n worst, ook in de handen van een toerist, maar dan écht in Duitsland. De vraag die Parr ons stelt is of het erg is dat menselijk gedrag, steden en zelfs landen op elkaar gaan lijken. Maakt het dan echt helemaal niets meer uit waar we heen gaan, is de beweging zelf misschien het doel geworden?
Het boekje City Branding haakt hier, vooral vanuit de stedenbouw en de architectuur aardig op in. De onvolprezen vrijetijdswetenschapper Hans Mommaas laat – en niet voor het eerst – overduidelijk zien dat stadsbesturen hier een rol in kunnen spelen. Die mikken namelijk (dom, dom, dom) altijd op wat Mommaas noemt de croissant- en cappuccinostedelijkheid. 'Mijn stad moet ook een Ceramique-terreintje, ik wil ook een gebouw van Gehry, en dan volgt de economische voorspoed vanzelf', denkt de stadsbestuurder. Terwijl ze juist van hun eigen kracht moeten uitgaan. Want als ieder stad een Gehry heeft, kan je net zo goed thuisblijven. Voor Duitse worst hoef je ook niet naar München.
Is het echt of is het Vegas?
Een toevallig voorbeeld van de eenvormigheid van onze steden is te vinden in Parrs boek. Daar staat in een serie, waarin bijvoorbeeld ook de piramide van Gizeh en het Egyptisch gethematiseerde Luxor-hotel in Las Vegas figureren, een foto van een toerist die zich vermaakt op het Piazza della Signoria, écht in Florence dus. Het onderschrift bij die foto luidt: Las Vegas. Foutje? Kan, maar Parr zal de humor er van in zien. Deze foto met verkeerd onderschrift symboliseert namelijk perfect een ander onderwerp van Parr: voor de toerist is, al dan niet bewust, 'echt of onecht' geen issue meer.
Als we Parr en Mommaas bij elkaar optellen, krijgen we misschien het volgende. Amsterdam bouwt straks naast de als vestingstad vermomde 'outlet-store' Bataviastad een 1:1 kopie van de Amsterdamse grachtengordel, toeristvriendelijk, compleet met deelraad en beschermd stadsgezicht erbij. De kopie van de Batavia ligt ook al op de goede plek. Vind U dit te ver gaan? Naast Hawaï ligt een namaak-Hawaï, dat op dit moment al meer bezoekers trekt dan het echte eiland. Martin Parr is er geweest. Hij had zijn camera mee. En wat blijkt? Het toevoegen van namaak is de beste garantie voor het behoud van het origineel.
‘When I looked at the wallpaper and the wallpaper looked at me we instantly fell in love’ (Sign of the times 1992)
Toerisme
Martin Parrs foto's laten de mens zien, compleet, dus met al zijn tekortkomingen, met vreemde gedragingen en met zijn zo langzamerhand bizarre leefomgeving. Door te laten zien en door uit te vergroten, zien we onszelf, vaak betrapt op onze slechtste momenten. Reportages als 'The Cost of Living', 'Small World' en 'Think of England' getuigen daarvan. Het fotowerk uit Small World, ook in dit overzicht goed vertegenwoordigd, illustreert overtuigend het bereik van Parrs werk. Enkele foto's uit die serie haalden niet voor niets belangrijke publicaties over architectuur en stedenbouw, ook in Nederland. Small World gaat over toerisme, globalisering en de culturele vervlakking die dat tot gevolg heeft. Tegelijkertijd laat Parr zien dat mensen die denken dat dat alleen komt door MacDonalds of Coca Cola, er mijlenver naast zitten. Het gaat veel dieper en is inmiddels in iedere millimeter van ons bestaan doorgedrongen.