Feature

Bijna niets

Afgelopen zomer won Dirk Jan Postel (Kraayvanger-Urbis) de Benedictus Award voor een klein paviljoen waarvan het dak geheel wordt gedragen door glas.

Een subthema dat hardnekkig door de moderne architectuur blijft lopen is de zoektocht naar het (bijna) niets, naar het toppunt van een zuivere architectuur die gestalte krijgt door de afwezigheid van al het overbodige. De ontwikkeling van het glazen paviljoen, waarbij de ruimte door schijnbaar niets anders wordt bepaald dan door het dak, is daarvan het meest sprekende voorbeeld. Sinds Mies van der Rohe met het Farnsworth House het moderne glazen paviljoen van een ijkpunt voorzag en Philip Johnson daarop commentaar gaf, is het ‘verhaal’ van het glazen paviljoen eigenlijk verteld. Wat overbleef was techniek, kan het ook zonder kolommen? Ja dat kan. Als het moet kan glas dragend worden toegepast en kunnen glazen wanden een dak dragen. Dirk Jan Postel, die met een geheel glazen verbindingsbrug tussen twee gebouwdelen van het eigen kantoor al eerder bewees van de dragende capaciteiten van glas op de hoogte te zijn, bouwde vorig jaar in Frankrijk een bescheiden paviljoen met ‘onzichtbare’ wanden.

Het paviljoentje is gebouwd op het brughoofd van een verdwenen spoorweg naast een 18e eeuwse folly. Het 2000 kilo zware, houten stressed-skin dak wordt gedragen door glasplaten. De dwars- en rotatiestabiliteit wordt verzorgd door gelamineerde hardglas delen die aan de bodem zijn verankerd. Natuurlijk zorgen de reflecties toch voor een zichtbare aanwezigheid van wanden, maar minder ‘niets’ lijkt onmogelijk, tenzij gebruik wordt gemaakt van een klimatologische wand van lucht in de vorm van bijvoorbeeld een hittegordijn.

Intussen gaat het natuurlijk niet om de vraag wie de technisch meest afwezige wand weet te maken, maar of het in architectonische zin wat oplevert. En dat is bij dit paviljoentje zeker het geval. Dat vond in elk geval de jury van de Benedictus Award for innovation in architectural laminated glass, die het paviljoen met de ‘Grand Award’ bekroonde.