Stedelijk Museum Klucht deze week: Vrij Nederland gooit olie op het vuur, drie architecten tonen zich bereid daar aan mee te werken door wat ideetjes te leveren en geven architect Siza in het voorbijgaan nog even een trap na.
Alsof er nog niet genoeg is aangemodderd, en alsof de toekomst van het Stedelijk door dat gemodder niet toch al aan een zijden draadje hangt, heeft weekblad Vrij Nederland het deze week (9 oktober) opportuun geacht een geheel eigen bijdrage aan de zo langzamerhand in een melodrama uitlopende klucht te moeten geven. Het blad ziet in de huidige gekte een uitgelezen kans om alsnog na te gaan denken over het ideale museum. Tien jaar te laat natuurlijk. Ooit zou Vrij Nederland de kwestie hebben ontrafeld door helder uiteen te zetten hoe het zo ver heeft kunnen komen, waar het mis is gegaan en wie er eventueel verantwoordelijk is geweest voor de huidige deconfiture. Maar dat is het blad tegenwoordig kennelijk te lastig. In plaats daarvan krijgen we een geheel eigen vorm van participerende journalistiek voorgeschoteld met als meest opvallende bijdrage drie ideetjes van drie architecten die kennelijk evenmin te beroerd zijn geweest om het plan van Siza naar de vuilnisbak te verwijzen. Jaap Huisman (publicist, bekend geworden door zijn serie over café-interieurs en zijn 'studie' Lelijk gebouwd Nederland; de 50 grootste missers) belt, en "Natuurlijk Jaap, vinden we leuk, een eer. Morgen een leuk plan voor Vrij Nederland? No problem, hop, zo doe je dat!"
Als de culturele adviseurs en concurrerende museumdirecteuren die waren ingehuurd om de Zuidas van een eigen 'Bilbaootje' te voorzien met hun tengels van het Stedelijk waren afgebleven en in hun geheime rapport niet hadden voorgesteld het Stedelijk naar de Zuidas te verhuizen, als de twee verantwoordelijke wethouders Belliot en Dales hadden gedaan wat ze moesten doen, namelijk de uitbreiding van het Stedelijk nu eindelijk eens aanpakken, als de directeur van het museum zich eens als een verantwoordelijk directeur had gedragen, eentje die haarfijn weet in te schatten wat mogelijk, maar vooral wat niet mogelijk is, en daar slim op weet te reageren, als ING zich nu eens koninklijk had gedragen en het ontbrekende deel van het bouwbudget had aangevuld, dan was er niets aan de hand geweest en had de nieuwbouw van het Stedelijk bij wijze van spreken al opgeleverd kunnen zijn.
Nu dat allemaal niet is gebeurd, is het laatste waar het Stedelijk op zit te wachten een totaal terug naar af. Natuurlijk hoort een museum als het Stedelijk op het Museumplein te blijven. Best mogelijk dat er aan de Zuidas mogelijkheden zijn voor een nieuw museaal centrum zoals de Kunsthal of het Parijse Palais de Tokyo, maar dat zijn totaal andere instellingen en dus eerder complementair aan de huidige functie van het Stedelijk dan dat zij een alternatief zouden vormen. De jarenlange procedure rond de verbouwing heeft nooit tot enig tussentijds debat geleid, niet over de noodzaak van uitbreiding, niet over de kwaliteit van de architectuur, niet over de locatie. Nu de wethouder eens een ballonnetje oplaat waardoor alles op losse schroeven komt te staan, zou een Rotterdamse reactie op zijn plaats zijn geweest: "Rot op met je debat, genoeg geluld, bouwen!"
Dat zien de drie architecten anders. Binnen een week hebben zij zich kennelijk in de complexe materie weten in te werken en hebben ze het plan van Siza – dat mag je toch tenminste aannemen – zorgvuldig geanalyseerd en volkomen fout bevonden. Want waarom zouden ze anders een collega-architect op het moment dat hij totaal groggy in de touwen hangt nog een stoot na geven door zelf met alternatieve plannetjes te komen?
Don Murphy (VMX): "We waren gevleid dat we voor Vrij Nederland een Stedelijk mochten ontwerpen. Het is een blessing in disguise dat Siza's ontwerp niet doorgaat. Siza maakt white coffins in Spaanse B-steden" aldus de architect die vooral bekend is geworden door het ontwerp voor een tijdelijke fietsenstalling en die vervolgens het totaal onrealistische plan lanceert om de functies van het Stedelijk maar te verdelen over leegstaande (winkel)pandjes in de omgeving.
Bjarne Mastenbroek (SeARCH) ziet mogelijkheden voor een blok á la Tate Modern op de noordoever van het IJ en eindigt met de typische architectenhoogmoed "We hebben berekend dat het binnen het budget moet passen" zonder zich daar natuurlijk financieel voor verantwoordelijk te stellen.
Kamiel Klaasse (NL Architects) weet nu al dat de Zuidas een fantastische locatie voor een nieuw museum wordt, zonder aan te geven wat er mis is met de huidige locatie en denkt ook nog dat het huidige gebouw wel gratis geschikt kan worden gemaakt als vernissagefabriek.
Je vraagt je af waarom deze architecten aan Huismans participerende onderzoeksjournalistiek hebben meegewerkt en waarom ze zich zo weinig gelegen laten liggen aan de positie van hun collega-architect Siza. Hetzelfde kun je je afvragen bij de beslissing van Arcam om deze plannen zonder commentaar tentoon te stellen.
Laten we het maar houden op politieke naïviteit en jeugdig enthousiasme en niet op publiciteitsgeil opportunisme.