Terwijl de verbouwing bij de buren als voorbeeld dient voor goed opdrachtgeverschap, laat de gemeente Amsterdam met de perikelen rondom het Stedelijk Museum juist zien hoe het niet moet.
impressies van het ontwerp van Siza
De soap rondom de verbouw/nieuwbouw van het Stedelijk Museum blijkt meer afleveringen te hebben dan in eerste instantie vermoed kon worden, én ze worden steeds hilarischer. Maandag werd op de lokale zender AT5 bekend gemaakt dat er een nieuw Stedelijk Museum in het Beatrixpark zal komen.
Het bericht dat het college van B&W besloten had om alle nieuwbouwplannen voor het museum af te blazen kwam voor veel betrokken als een donderslag bij heldere hemel. De financiering voor het collectiecentrum in Amsterdam Noord en de twee nieuwe vleugels aan het Museumplein was onvoldoende gedekt, alleen de grootschalige verbouwing kon doorgang vinden, aldus B&W. Het Stedelijk Museum had op 4 september nog een glossy brochure verstuurd naar relaties, vrienden en collega’s. In de begeleidende brief schreven beide directeuren Rudy Fuchs en Stevijn van Heusden dat wethouder cultuur Hannah Belliot op een op 30 augustus gehouden persconferentie “onomwonden duidelijk” had gemaakt dat het gemeentebestuur “pal achter [de] doelstellingen en ambities van het Stedelijk Museum staat”. En “Mevrouw Belliot is voornemens dit najaar de gemeenteraad van Amsterdam een voorstel voor te leggen met betrekking tot het resterende nog te dekken deel van de financiering”. Een bezweringsformule, struisvogelpolitiek, of wist men werkelijk niet beter? Architect van de nieuwbouw/verbouwing Siza had in ieder geval geen vermoeden. Van een journalist moest hij vernemen dat de nieuwbouwplannen waren afgeblazen en liet hij zich ontvallen na 6 jaar plannen maken niet geïnteresseerd te zijn in alleen een verbouwingsopdracht. Waarop wethouder Belliot prompt reageerde met: “We voeren dat ontwerp van Siza niet uit. Binnen de gemeente wordt gewerkt aan nieuwe renovatieplannen”.
Tijdens de bijeenkomst waarop het stopzetten van de nieuwbouwplannen bekend werd gemaakt, vond ook de lancering plaatst van het plan voor een museum op de Zuid-as, het beoogde La Défense van Amsterdam. Een museum van de 21e eeuwse kunst, “Het moet een museum van de toekomst worden en daarbij denk ik aan high-tech, aan nieuwe media, vormgeving, het verleggen van grenzen”, aldus wethouder Belliot.
Wat een zoethoudertje leek te zijn van de wethouders Dales (financiën) en Belliot krijgt dagelijks in de media steeds meer handen en voeten. Wat is de status van een dergelijk idee, hoe serieus moet het worden genomen? Een nieuw museum, misschien een dependance van het Stedelijk Museum, bekostigd uit de meerwaarde van de grondverkoop van de Zuid-as. Een meerwaarde die – in elk geval ten dele – ontstaat juist door de vestiging van het museum op de Zuid-as. Aardig detail, de grond in het Beatrixpark waarop het beoogde museum moet komen is geen eigendom van de gemeente Amsterdam maar van de ING waarop nu nog een school en een kerk. Om nieuwbouw mogelijk te maken is in ieder geval sloop van de nu nog in gebruik zijnde school noodzakelijk.
Het Stedelijk Museum reageerde met een alles of niets optie. De collectie moet bij elkaar blijven, tijdelijke exposities komen mede tot stand op basis van deze vaste collectie. Een dependance is daarom voor de directie uitgesloten. Of het museum verhuist in zijn geheel naar Zuid, of het blijft op het Museumplein en dan dienen de nieuwbouwplannen van Siza alsnog uitgevoerd te worden.
In dit pokerspel is iedereen verliezer. De stad Amsterdam. Als het Stedelijk naar de Zuid-as verhuist is dit een groot verlies voor het Museumplein én het Stedelijk Museum. Er komt, mocht de Noord-Zuidlijn aangelegd worden, geen metrohalte Museumplein en daarmee geen logische vervoersverbinding tussen de musea. Het Stedelijk Museum. Het museum zal, welke plannen ook uitgevoerd gaan worden, de komende jaren nog steeds gebrekkig gehuisvest zijn. B&W van Amsterdam. De bestuurders van de hoofdstad van Nederland maken zich voor een tweede maal op hetzelfde project totaal on(geloof)waardig als opdrachtgever. Eerst Venturi ontslaan en nu Siza. (Wat is trouwens het standpunt van de BNA over deze gang van zaken?) Wat nu speelt is een machtsstrijd tussen ego’s en heeft niets te maken met visies op cultuurbeleid of stedelijke ontwikkelingen. Om met de architect Frank van Klingeren te spreken: “We zijn weer aan het Madurodammen”.