NIEUW in Rotterdam!! Pendrecht en Zuidwijk

Pendrecht is opgebouwd uit buurten, de zogenaamde stempels, van circa 80 woningen. Per buurt zijn twee blokken met etagewoningen en drie blokken met laagbouw gegroepeerd om een gemeenschappelijke groene ruimte. De woningtypen varieerde van woningen voor grote en kleine gezinnen tot woningen voor alleenstaanden en bejaarden. In Pendrecht is nu gezocht naar nieuwe bebouwingstypen die een mogelijk antwoord vormen op de vraag hoe je met hedendaagse architectuur en woningtypen de moderne flexibele en thuiswerkende samenleving kan huisvesten.

Op de hoek van de Sommelsdijkstraat en de Slinge, de hoofdroute door Pendrecht, staat een onlangs gereed gekomen woonblok van zeven lagen, een ontwerp van Karelse en Van der Meer. Gelijktijdig met de oplevering daarvan is de eerste fase van de herstructurering van de Herkingenbuurt afgerond. Doordat het blok aan de Sommelsdijkstraat drie lagen meer telt dan de oorspronkelijke hoogbouw, zijn meer woningen teruggebouwd dan in het oorspronkelijke stempel aanwezig waren. In de gevel zijn deze drie 'extra' lagen afwijkend vormgegeven door de plaatsing van een glazen galerij aan de straatzijde. Bij de onderste verdiepingen zijn de ontsluiting en de buitenruimte gecombineerd in een 2,5 meter brede zone aan de tuinzijde. Betonschermen en zitelementen bakenen de privé buitenruimte af van de verkeerszone. Op de kop van het gebouw zijn de woningen gedraaid zodat van het uitzicht geprofiteerd wordt.

Aan de Slinge vervangen twaalf woon/werkwoningen de bejaardenwoningen uit het oorspronkelijke plan. De woon/werkwoningen hebben twee voorkanten. De deurbel en de brievenbus van de woningen bevinden zich aan de zijde van de binnentuin, aan de straatzijde bevindt zich de dubbelhoge ruimte voor een bedrijf met een eigen opgang. Er kan voor gekozen worden de woon- en werkruimtes helemaal te scheiden, of juist helemaal samen te voegen. De indeling is zo flexibel dat de keuken en badkamer op verschillende plaatsen in het huis te situeren zijn. De woon/werkwoningen hebben geen tuin, de privé buitenruimte bevindt zich op het dak in de vorm van een terras.

Oorspronkelijk bestaat Zuidwijk uit overwegend laagbouwwoningen. Met de vernieuwing lijkt vooral een antwoord te zijn gezocht op de vraag naar huisvestingsmogelijkheden van gezinnen in een zorgvuldig ontworpen ensemble. In Zuidwijk is een gevarieerd woningaanbod van huur- en koopwoningen in de plaats gekomen van de oorspronkelijke bijna 1000 woningen in deelgebied De Horsten. Aan de randen van de wijk zijn bejaardenwoningen gerealiseerd, een aantal 2-onder-1-kappers en een viertal woontorens. De hogere woontorens aan de randen bakenen het gebied ruimtelijk af zodat, volgens de ontwerpers, een gevoel van verbondenheid met de buurt kan ontstaan. Het leeuwendeel bestaat uit eengezinswoningen. De eengezinswoningen zijn aaneengeschakeld zodat lange straatwanden ontstaan. Openslaande deuren aan de straat en bijzondere hoekoplossingen met dakterrassen op de bergingen zorgen voor bijzondere overgangen van openbaar naar privé. De straten worden doorsneden door groengebieden. De erf -scheidingen zijn met de woningen mee ontworpen en begrenzen de openbare groene ruimte.

Met het dalen van de gemiddelde woningbezetting in de afgelopen halve eeuw, en daarmee het teruglopen van de totale inwoneraantallen, maken Pendrecht en Zuidwijk beslist een meer verlaten indruk dan in de jaren zestig het geval geweest zal zijn. De overmaat aan anonieme openbare ruimte roept de vraag op of verdichting een mogelijk antwoord is. In de Herkingenbuurt in Pendrecht is hiertoe voorzichtig een eerste aanzet gegeven. Het verhogen van de bouwmassa's staat echter op gespannen voet met de zorgvuldige afstemming in maat en schaal van de oorspronkelijke bebouwing en de open ruimtes. In De Horsten in Zuidwijk is geen sprake van een overmaat aan anonieme openbare ruimte. De relatie tussen de woningen en openbare ruimte is hecht en vanzelfsprekend. Wat de vernieuwingsplannen van beide wijken met elkaar gemeen hebben is dat ze nadrukkelijk voortborduren op de collectiviteit die zo een belangrijk uitgangspunt vormde bij het ontwerpen van deze tuinsteden.