Feature

Woonmilieus in herstructureringsgebieden

ACE hoopte op een samenhangende visie op de stedelijke vernieuwing in Eindhoven en organiseerde op 30 september een stadsdebat over de voorgenomen herstructurering van de Eindhovense binnenstad. Harrie van Helmond was erbij.

De bomvolle zaal maakt in ieder geval duidelijk dat de zojuist begonnen fasegewijze sloop van 4000 voor-oorlogse woningen over een periode van 10 jaar in Eindhoven uitnodigt tot debat. Een debat dat veel te laat op gang komt: voor de eerste buurten zijn de ontwerpen van de vervangende bouw al gereed of in volle gang.

In een al 10 jaar durende surplace houden gemeente en woningbouwverenigingen beiden hun kruit zo lang mogelijk droog: wie het eerst een mening heeft loopt blijkbaar het gevaar het grootste deel van de rekening te moeten gaan betalen. De muziek van Moricone ontbreekt er nog maar aan. Door deze patstelling is er nog steeds te weinig gezamenlijkheid en samenwerking. Het ACE (ArchitectuurCentrumEindhoven) heeft met dit publieke debat een dappere poging gedaan de kar uit de modder te trekken.

Onder de nieuwe politieke verhoudingen in de stad moet het eindelijk eens gaan lukken: een volwassen samenwerking van alle betrokkenen bij een maatschappelijk uiterst relevante opgave. De 'grand projets' waar de stad volop mee bezig is hebben de aandacht lange tijd hiervan af gehouden maar nu is er geen ontkomen meer aan.

Dus, een zaal gereserveerd, Jaap Modder als discussieleider ervoor, achter de tafel een wethoudster ( D66), twee prominente corporaties (Trudo en Domein), bureau Middelkoop voor katalyserende randstedelijke ervaringen en het hoofd van de sector Strategie van de gemeente Eindhoven.

Het werd een klassiek rollenspel.

De verse wethoudster beloofde dat vanaf nu alles anders en beter ging worden.

De ene corporatie legde uit hoeveel eigen geld ze in de vervanging van de woningen gaat investeren en dat de gemeente nu maar eens moet beloven dat ze de infrastructuur voor haar rekening zal nemen.

De andere corporatie vraagt zich af wanneer de gemeente nu eindelijk eens met gebiedsvisies komt.

De onderzoeker die stelt dat de beste plannen tot stand komen zonder beleid of visie en te danken zijn aan inspirerende initiatiefnemers, gunstige locaties en goede ontwerpers.

De hoogste ambtenaar die bijna klaar is met zijn overkoepelende visie die echter tot nu toe zonder ruggespraak met partijen in het veld tot stand is gekomen.

In zo'n geval, zeker als de zaal voor meer dan de helft gevuld is met architecten, is de roep om een Deus ex machina, onvermijdelijk. Een stadsbouwmeester moet de bureaucratie doorbreken, de samenhang tussen de deelplannen bedenken, een gewillig oor hebben voor plannen waarvoor geen gemeentelijke gebiedsvisie bestaat en vooral: enthousiasmeren, tot samenwerking aanzetten, artistiek leiding geven aan de stad.

Achter de tafel houdt men vol: eerst moet de ander over de brug komen, de politiek wordt leading, de visie is bijna klaar.

Aan het eind van de 6 uur durende bijeenkomst was de oogst: we gaan meer debatten organiseren!

En ook: die herstructureringsgebieden zullen echt wel gaan profiteren van de grote projecten waar alle aandacht de laatste jaren naar toe is gegaan: o.a. Strijp S (Riek Bakker), Smalle Haven (Jo Coenen), TUE (Wytze Patijn), Stationszone (Teun Koolhaas), Kennedycenter  (Kees Cristiaanse).

En ook: die architecten kunnen wel woningen ontwerpen maar wijken, ho maar.

Het is maar goed dat bewoners en bewonersondersteuners geen weet hadden van dit stads(sic)debat. Zij zouden de goed betaalde deskundigen om de oren hebben geslagen. Nog steeds is het mogelijk een buurt te slopen zonder terugkeergarantie, arbeidersbuurten worden er niet meer gebouwd, de laagste inkomens moeten doorschuiven. Nog steeds worden mensen lang in het ongewisse gelaten omdat men te veel tijd nodig heeft om tot besluiten te komen. Nog steeds betekent stadsvernieuwing (onder de nieuwe naam: stedelijke vernieuwing) strijd. Nog steeds begrijpen gemeente en corporatie iets anders onder zakelijk, inhoudelijk en cultureel.

Of Eindhoven nu een industrieel dorp of een dienstverlenende stad is, of stedelijke vernieuwing het bestrijden of het ontwikkelen van de stad is, of een inspraakcultuur dodelijk is voor plannen, of een 'achterstandsdoctrine' beter is dan een 'vernieuwingsdrift'…..erg interessant, maar buiten wacht men op witte rook!

Er waren ondanks alles toch nog nuttige hints:

Visie uit de markt kan een bindmiddel zijn in vastgelopen situaties. Richt PPS-constructies op om de herstructurering aan te sturen; een gemeente kan niet tegelijk belanghebbend en randvoorwaarden stellend zijn.

Regie moet door de beste gebeuren, ongeacht welke partij.

Vindt het wiel niet steeds opnieuw uit.

Geef bewoners altijd vooraf garanties.

Checklisten geven geen garantie op sublieme resultaten; als je alles wil, krijg je niks.

Wooncarrières en levensloopbestendigheid kan je niet plannen.

Gemeente moet de boeken maar eens open gooien.

Woonmilieus moeten veel verder uitontwikkeld worden ipv het stempelen met 3 prijsklassen.

De Witte Dame verlatend, de stille stad in: na al die jaren van architectuurdebatten lijkt het nu pas serieus te gaan worden.