Gisteren zijn in New York zeven plannen voor nieuwbouw op de locatie van het voormalige WTC gepresenteerd. De voorstellen zien er een stuk beter uit dan de eerdere plannen, maar of één van de ontwerpen gerealiseerd zal worden blijft de vraag.
Afgelopen zomer begon de herbouw van het World Trade Center met een valse start toen de Lower Manhattan Development Corporation een aantal voorstellen presenteerde die algemeen als saai en ongeïnspireerd werden afgedaan. In het najaar volgde een tweede ontwerpronde waarbij uit circa 400 mogelijke ontwerpteams zes teams werden geselecteerd – een ware 'who's who in contemporary architecture' – die gisteren tijdens een drie uur durende televisieuitzending hun plannen presenteerden.
Eén van de teams had een Hollands tintje; UN Studio verenigd met onder meer Foreign Office Architects en Greg Lynn's FORM in het team United Architects, kreeg in de Nederlandse media zoveel aandacht dat je haast zou gaan denken dan 'we' al gewonnen hebben. Zover is het nog lang niet. De rommelige gang van zaken tot nu toe doet eerlijk gezegd het ergste vrezen. Aan de zes teams die verkozen werden is door het LMDC een zevende team, Peterson/Littenberg, toegevoegd dat eerder betrokken was bij de 'rampzalige' eerste ontwerpen. Bij de keuze van het winnende plan wordt het publiek weliswaar betrokken, maar de opdrachtgever behoudt zich het recht voor deze keuze – inclusief enig ander plan uit de huidige selectie – te negeren. De discussies over het programma en de investeringskosten zijn nog lang niet afgerond, zodat het alles bij elkaar maar zeer de vraag is of één van de gepresenteerde plannen ooit tot realisatie zal komen.
Dat alles neemt niet weg dat er nu wel zes voorstellen liggen die tenminste een zo beladen locatie waardig zijn en die daardoor een betere aanzet tot voortgaand debat vormen dan de eerste voorstellen. Opmerkelijk is dat – in tegenstelling tot afgelopen zomer – hoogte kennelijk geen bezwaar meer is. Sommige plannen overtreffen in hun hoogte de voormalige Twin Towers. THINK (Shigeru Ban cs.) stelt zelfs een soort 'Twin-NY-Eiffeltoren' voor van zo'n 640 meter hoog. Een andere overeenkomst is het feit dat er in vier plannen (United Architects, Foster, Think (Shigeru Ban e.a.) en het 'All-Star NY-team' (Richard Meier, Steven Holl, Gwatmey Siegel en Peter Eisenman) sprake is van horizontale verbindingen tussen verschillende torens. Het plan van Meier cs. vormt zelfs een soort mathematisch rasterwerk waarbij de horizontale en verticale lijnen evenwaardig zijn. Het voorstel van United Architects is eveneens gebaseerd op horizontale verbindingen tussen 'twisted towers' en Foster stelt een tweetal wijkende en rakende torens voor.
Het plan van Peterson/Littenberg lijkt zo te zijn weggelopen uit de jaren dertig en is tussen de overige plannen een stilistische uitzondering, die door architectuurcritici waarschijnlijk zal worden weggehoond, maar die daarom niet bij voorbaat minder kans maakt.
Begin volgend jaar zal een keuze uit de plannen worden gemaakt en hoopt het LMDC een publiek debat op gang te brengen om daarmee een basis te leggen voor verder planvorming. Gezien de uiteenlopende belangen, het vooralsnog aan allerlei wijzigingen onderhevige programma van eisen en de sentimenten die in New York zelf heersen, zal het waarschijnlijk geen soepel proces worden en zullen we waarschijnlijk nog meerdere malen nieuwe 'definitieve' plannen kunnen publiceren.