Afgelopen vrijdag organiseerde de stichting OWAZE een lezing over earthships in Galerie Kralingen te Rotterdam. Een earthship is een duurzame, autarkische woning opgetrokken uit autobanden en afgewerkt in leemstuc. Stichting OWAZE heeft zich tot doel gesteld om een earthship in Nederland te realiseren.
OWAZE is een bewonersinitiatief, geïnspireerd door de zeer informatieve website www.earthship.com.
OWAZE staat voor: Ontwikkeling van Woonstijlen met Afvalmaterialen en Zonne-energie volgens Earthship-principes; low-tech architectuur die zich goed leent voor zelfbouw.
De lezing op deze vrijdagavond bestond uit drie delen: een video over de bouw van het eerste earthship in Schotland, een pauzeprogramma met ouder videomateriaal over de bouw van earthships in de USA en tot slot een discussie. Hierbij was met name het pauzeprogramma interessant. De verschillende video's geven goed inzicht in de principes van earthships en de context waarbinnen deze tot stand komen. Het concept van de earthship is 26 jaar geleden bedacht door Michael Reynolds. Zijn doel was (en is) om woningen te bouwen met een minimale milieubelasting die ook los van technische infrastructuur kunnen functioneren. De earthships van Michael worden bijvoorkeur tegen een helling gebouwd en maken optimaal gebruik van passieve zonne-energie. Hiervoor heeft de woning erg veel thermische massa en een serre aan de zonkant (afhankelijk van de locatie op de wereld). De thermische massa wordt verkregen door de wanden op te trekken uit gestapelde autobanden die gevuld worden met aarde. Deze aarde wordt met hamers aangestamd, een arbeidsintensief werkje. Tussen de autobanden worden lege blikjes gestopt en het geheel wordt met leem afgesmeerd. Al met al leidt dit tot een zeer organische vormgeving. Vervolgens wordt de woning voorzien van de nodige milieutechniek zoals zonnecollectoren, PV-pannelen, zuiveringen voor regenwater, helofietenfilters voor grijswater en zwartwater. Er zijn wereldwijd al ruim 600 earthships, waarvan de meeste in de USA en een redelijk aantal in Australië.
De video voor de pauze gaf een impressie van de bouw van de eerste earthships in Europa onder leiding van Michael Reynolds. Hoewel de video beter de hardwerkende (goodlooking) jongens en meisjes van de locale gemeenschap in beeld bracht dan het werkelijke bouwproces, maakt de locatie deze video informatief, omdat de omstandigheden in Kink Horn in Schotland zo anders zijn dan in de USA en Australië waar de meeste earthships in een droger en (sub)tropisch klimaat zijn gebouwd. 'The rain is wet in Scotland'; aldus de opzichter. De earthship werd dan ook van extra waterkeringen voorzien.
Helaas gaf de discussie naar de pauze geen extra inzichten, de stichting OWAZE heeft nu nog meer vragen dan antwoorden. Gelukkig was Jan Jongert aanwezig van de stichting Recyclicity. Hij kon enige toelichting geven op het hergebruik van materialen (in Nederland krijgt de afnemer van een autoband 80 cent). Wat overblijft zijn de vragen over de toepasbaarheid van het concept in Nederland. Een earthship heeft behoefte aan een helling en een draagkrachtige ondergrond en veel zonlicht. Daarnaast is 100% autarkisch een nobel (milieu)streven en een noodzaak op een locatie midden in de woestijn van New Mexico. In Nederland is het echter niet zo logisch om de woning extra te vergroten voor de opslag van loodzuuraccu's en waterbassins als er toch al leidingen lang je kavel lopen. Voor het publiek van deze avond waren dit geen hete hangijzers. Een earthship is immers een feelgood-building voor veel bewoners. Michael Reynolds benoemd in één van de video's het less-stressful wonen. De bewoners waarderen de organische vormgeving, het comfortabele binnenklimaat en de Mexicaanse uitstraling. De buurtbewoners in de zaal vroegen zich alleen af of dit ook voor rijtjeshuismensen is weggelegd en of het ook met fietsbanden kan .