De lelijkste stad van België droomt ervan de ‘schoonste’ te worden. Angelique Mergler ziet een toekomst vol mogelijkheden, voortkomend uit oningevulde plekken en spannende contrasten.
Luik nu
Luik is een stad in opkomst. Het kan ook moeilijk slechter gaan: de stad is door een dieptepunt met een zware economische recessie gegaan. Deze werd, net als in het Rurhgebied, veroorzaakt door het failliet van de zware industrie in de jaren '80. Maar net als bij de aandelenbeurs zijn investeerders van de partij als de prijs niet dieper kan zakken. Dat zou betekenen dat een herleving van de stad niet lang op zich zal laten wachten. Zowel Nederlandse particulieren als woningbouwverenigingen kopen en bouwen hier nu al woningen. Prachtige Art Nouveaupanden staan er nu vervallen bij en wachten op een nieuwe eigenaar. Luik zullen de meeste mensen kennen als stad op doortocht naar het zuiden of de Ardennen. Hierbij zullen vooral de wijdverspreide garages, tapijthallen en andere bedrijvigheid luid en duidelijk opvallen, naast natuurlijk (de resten van) de zware industrie. Ook de route met de auto langs de Maas onder de vele viaducten door is typerend.
Andere kwaliteiten van de stad zijn minder bekend. Zoals de prachtige groene plekken met uitzicht op het maasdal en de verborgen historische bebouwing. Er is weinig 'echte' cultuur en veel tegencultuur in Luik. De stad is vooral een broedplaats voor de jazz en film avant-garde. De broedplaatscultuur is als vanzelf ontstaan door extreem lage grond- en huizenprijzen die pionierende creatievellingen kunnen herbergen. Naast de cultuurpioniers zijn er de café's en de vogelmarkten in het weekend langs de kades. Door de staalindustrie is een diverse bevolkingssamenstelling in de stad aanwezig. Kenmerkend is de openheid, mensen vertellen graag hoe trots ze zijn op hun stad.
Landschapsstad versus autostad
Luik is allebei. Landschappelijk is de stad waanzinnig gelegen. De stad heeft een bijzondere structuur die te maken heeft met de specifieke landschappelijke kenmerken. Luik ligt in een smal dal aan twee rivieren, de Ourthe en de Maas, ingeklemd tussen twee heuvels. Hierdoor zijn sterke hoogteverschillen en ruimtelijke contrasten ontstaan. Door de langgerekte vorm zijn de oost-west routes kort en beloopbaar. Op de steile heuvels, waar het moeilijk bouwen is, liggen de groene, beboste en verstilde 'vergeten' plekken. In het dal, soms op gedempte rivierarmen, zijn in de jaren '60 brede autoboulevards aangelegd voor de staalindustrie. Deze industrie heeft het binnenstadsklimaat grotendeels om zeep geholpen. De verweving van de twee verschillende karakters kan interessante confrontaties opleveren. Een bruikbaar concept hiervoor is geopperd door Kees Christiaanse. Deze benoemt de stad als een loft en leegstand wordt in zijn concept een kwaliteit. Het langzaam veroveren van de onherbergzame en lege ruimtes die de zware industrie heeft achtergelaten, door nieuwe metropolitane functies, kan in Luik een succesfactor worden.
Ontwerp Calatrava voor TGV station in Luik (1997-2002)
Op dit moment is de stad echter meer een rommelzolder met garage, voor een spotprijs te koop aangeboden. Dit kan ook een kwaliteit zijn. De stad is nu voornamelijk een doorstroomstad en dit brengt typerende functies, als bedrijfshallen en garages, met zich mee die zich hechten aan de infrastructuur. Dit type functies had in de regio een plek nodig en is hier waarschijnlijk om dezelfde reden neergestreken als de avant-garde: de lage prijzen. Ook in dit opzicht is de stad dus een broedplaats. Bijzonder is dat de Maas de ruggengraat van de stad is, echter zonder verblijfsfunctie. De bestemmingsfunctie, die de stad met haar historische pleinen en karakteristieke rivierkades oorspronkelijk had, is grotendeels ondergesneeuwd maar bestaat nog wel. De pleinen en kades worden op dit moment opgeknapt en heringericht met behulp van Europees geld.
Luik wil haar mogelijkheden wel uitbuiten. De plannen voor het TGV station van Calatrava tonen dan ook de ambitie van de stad. De bijzondere landschappelijke kenmerken bevatten de verborgen schatten van de stad. Het is afwachten of de stad deze twee uitersten kan verenigen en tot een succesformule kan maken.