Feature

Gereformeerde kerk aan de Kloppersingel Haarlem verwoest

De gereformeerde kerk aan de Kloppersingel in Haarlem van architect B.T. Boeyinga is gisterennacht door een zeer felle brand verwoest. De nog overeindstaande gevelresten zijn inmiddels neergehaald. Een triest einde voor dit provinciaal monument, waarbij ook enkele mensenlevens te betreuren zijn.

De kerk past in een reeks opmerkelijke kerkgebouwen die midden jaren twintig in de vorige eeuw werden gebouwd. Het eigenlijke ontwerp gaat terug op een kerk van Boeyinga aan de Waalstraat in Amsterdam uit 1924. De plattegrond is vergelijkbaar met die van de Christian Science kerk van H.P. Berlage van een jaar later en de gereformeerde kerk in Kollum van E. Reitsma. De opzet ervan is waaiervormig, waarbij de zitplaatsen om een liturgisch centrum zijn gegroepeerd.

Volgens Boeyinga (1886-1969) moest het primaat van de Woordverkondiging de indeling van de kerk bepalen. De waaiervormige plattegrond die hij in Haarlem realiseerde, was het daarvoor geëigende middel. Alle zichtlijnen in de Kloppersingelkerk waren zodoende gericht naar het hart van dit centrum: de kansel. De gemeente schaarde zich om het Woord.

Het gebouw bestaat uit drie schepen met een hoog oplopend dak, die elkaar onder een scherpe hoek treffen. Versnijding van deze daken heeft een gecompliceerde houten gewelfconstructie tot gevolg. In het interieur is deze fraai paraboolvormig afgewerkt. De kapconstructie is later als een van de weinige 20e eeuwse voorbeelden in het standaardwerk over houten kappen in Nederland van H. Janse opgenomen.1)

De vormgeving van de kerk is sterk door de Amsterdamse School beïnvloed. Boeyinga had onder anderen voor Michel de Klerk gewerkt aan diens woningblokken aan het Spaarndammerplantsoen in Amsterdam.

De hoog opgaande bakstenen gevels worden onderbroken door grote vertikale ramen. Glazenier Nicolaas Schrier maakte hiervoor kleurige geabstraheerde voorstellingen van techniek, wetenschap, handel en landbouw. Bij de verschillende entrees van de kerk waren sculpturen van Theo van Reijn geplaatst. Het waren kopstukken uit het gereformeerde heden en verleden, zoals Luther, Calvijn, Kuyper en Bavinck. Tijdens de bouw van de kerk werd hierover zwaar gedebatteerd. Sommigen vonden dit een terugkeer naar 'paapse beeldenmakerij.'

De Kloppersingelkerk was van grote invloed op de Nederlandse gereformeerde kerkbouw.