Feature

Peter Smithson overleden

Afgelopen maandag is Peter Smithson overleden. Peter Smithson was samen met zijn vrouw Alison, die in 1993 overleed, grotendeels verantwoordelijk voor het onderhoud van de familiebanden van Team Ten, de groep die een strikte stedenbouwkundige functiescheiding tijdens de CIAM-congressen ter discussie stelden.

Peter Smithson werd geboren op 18 september 1923 in Stockton-on-Tees, Engeland (Alison: geboren Sheffield, England 1928.) Beide studeerden aan de universiteit van Durham. In 1950 begonnen ze samen een eigen architectuurpraktijk, nadat ze enig jaren voor de London City Council hadden gewerkt. Op dat moment was de bouw van de Hunstanton Secondary School, hun eerste belangrijke gebouw al begonnen. De opdracht hiervoor hadden ze verkregen door het winnen van een prijsvraag. In 1953 werd de school opgeleverd. In dezelfde periode maakten Alison en Peter deel uit van de Independent Group (met fotograaf Nigel Henderson en beeldhouwer Eduardo Paolozzi.) Deze groep stond aan de basis van de Britse PopArt, maar ook van het Britse Brutalisme, waarvan de Hunstanton School algemeen als belangrijkste gebouwde voorbeeld wordt gezien.

Gedurende de jaren vijftig was het echtpaar betrokken bij verschillende CIAM-bijeenkomsten. Samen met 'angry young men' zoals Aldo van Eyck en Jaap Bakema (overige 'familieleden' waren onder meer Georges Candilis (F) en Shadrach Woods (F), Rolf Gutmann, William Howell en John Voelcker) vormden zij een werkgroep ter voorbereiding van het tiende CIAM-congres dat in 1956 in Dubrovnik werd gehouden. Een belangrijke stap werd gezet tijdens een bijeenkomst in Doorn in 1954. De kritiek op CIAM van de jongeren was vooral gericht op de technocratische scheiding van functies, daar tegenover stelden zij alternatieven als 'core' en 'habitat'. Deze kritiek was zodanig dat zij daarmee CIAM in feite van binnenuit opbliezen. In 1959 werd in Otterlo het CIAM opgeheven. Vanaf dat moment bleven de architecten die hiervoor verantwoordelijk waren in allerlei verbanden, en zo nu en dan uitgebreid met nieuwe 'familieleden', samenkomen tijdens meetings waarin zij onderling hun plannen bespraken. Vooral Alison heeft zich altijd ingezet voor het optekenen van de geschiedenis van deze licht chaotische groep.

Alison en Peter Smithson hebben altijd een eigen standpunt binnen Team Ten verdedigd (evenals Van Eyck, Bakema en Candelis en Woods). Na de Hunstanton Secondary School, bouwden zij onder meer Sugden House (1955-1956), the Economist Group London (1959-1964), Robin Hood Garden (1966-1970), en St. Hilda's college 1967-1970. Wellicht meer dan door hun gebouwde werk werden zij bekende door tentoontellingspaviljoens (House of the Future en Patio & Pavilion) en door hun studieprojecten als Golden Lane Housing (1951-52) en Berlin Hauptstad (1957-58)

De Smithsons waren zich – wellicht meer dan de ander Team Ten leden – altijd zeer bewust van de gescheidenislijn waar zij deel van uitmaakten. Meerdere malen beleden zij hun schatplichtigheid aan Le Corbusier, Mies van der Rohe en Charles en Ray Eames.

Peter Smithson was de laatste overlevende van de kern van Team Ten. Met zijn overlijden zullen we voortaan niet alleen een belangrijk architect, docent en theoreticus moeten missen, maar ook de laatste belangrijke bron die uit de eerste hand kon vertellen over Team ten. En dat is een gemis, juist op een moment dat het gedachtengoed van deze los georganiseerde groep architecten opnieuw aan relevantie en actualiteit aan het winnen was.

Om hun bezwaar tegen de strikte functiescheiding te illustreren een citaat van Peter Smithson uit 1954 over Van Eesterens stadsuitbreiding in de Westelijke tuinsteden Amsterdam:

'It is nothing more or less than a great filing system for men, based on the assumption that shelter and food alone have to be provided. […] People have descriped to me how Van Eesteren thinks of the city as a living Schwitters, a great developing mutating organism. Unfortunaly the bus tickets in this case happen to be three storey flat blocks; a pattern which seems incapable of providing any sort of framework for live.'