In ‘World Avenue’, de hoofdtentoonstelling van de Architectuur Biënnale Rotterdam, biedt de autoruit een venster op de wereld. De grote zaal van het NAi is veranderd in een drive-in bioscoop met negen schermen op draaiende displays. Er worden films vertoond over snelwegen in negen wereldsteden.
De steden Mexico-stad, Los Angeles, Tokio, Beijing, Pearl River Delta, Jakarta, Beiroet, Boedapest en het Ruhrgebied werd gevraagd, vanuit hun verschillende fysieke en culturele achtergrond, te participeren in de eerste Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. In iedere stad werd een traject van ongeveer 100 km gefilmd, geanalyseerd en van nieuwe ontwerpvoorstellen voorzien.
Voor ieder scherm in de tentoonstelling staat een auto opgesteld van het model dat in de betreffende stad het meest wordt gebruikt. Door de voorruit van de auto kan de bezoeker zich in filmbeelden mee laten voeren over de ringwegen van de wereldsteden.
In een Toyota kijkt men naar beelden van Pearl River Delta in China, beroemd in architectenland door de studie die Rem Koolhaas daar met zijn studenten deed. Het ontwikkelde zich in 20 jaar tot het grootste productielandschap ter wereld. Doordat de Chinese overheid zich verder niet bemoeide met de ontwikkeling van het gebied ontstond een groot conglomeraat, waar de infrastructuur met particulier geld werd aangelegd en hoge toltarieven er nu voor zorgen dat niet iedereen van deze vooruitgang kan genieten.
Los Angeles, in de tentoonstelling bekeken vanuit een 4-wheel-drive, is synoniem met automobiliteit, twee derde van het oppervlak van deze stad wordt gebruikt voor verkeer en vervoer. De snelweg is de grootste openbare ruimte in Los Angeles.
Een wegennet van 2000 km werd tijdens de wederopbouw aangelegd in het Ruhrgebied, met als resultaat een efficiënt georganiseerd industriegebied. Langs de wegen ziet de automobilist voornamelijk bomen en nog eens bomen, ze ontnemen het zicht op het omringende landschap.
boven: Beijing
onder: terras onder een snelweg in Pearl River Delta
De grote uitzondering op ‘World Avenue’ is Tokyo, waar niet de snelweg maar een treintraject onder de loep werd genomen. Het openbaar vervoer is in deze stad het belangrijkste verplaatsingsmiddel, zevenentwintig miljoen passagiers maakt er dagelijks gebruik van.
Beijing is in korte tijd heel hard is gegroeid. Er werden enorme snelwegen gebouwd om het autogebruik te stimuleren, China wil namelijk de auto-industrie tot stuwende kracht van de economie maken. De film over Beijing toont beelden van brede wegen langs veel hoge gebouwen, ze worden afgewisseld met beelden van het platteland in China met onverharde wegen en kleine eenvoudige woningen: een groot contrast.
Na de val van de muur stapten de inwoners van Boedapest langzaam maar zeker van het openbaar vervoer over op een eigen auto. Het autogebruik zorgt voor suburbanisatie rondom de stad en een flinke verkeersdruk op het oude centrum van Boedapest. In Beirut paradeert op zonnige dagen de bevolking, volgens de tentoonstellingsmakers het liefst in een Mercedes stationcar, over de ‘Corniche’, een esplanade langs het strand. In Jakarta is de reistijd van huis naar werk opgelopen tot gemiddeld drie uur. Het wegennet is niet voldoende meegegroeid met de ontwikkeling van de miljoenenstad. Ook in Mexico City, waar twintig miljoen inwoners zich verplaatsen in vier miljoen auto’s, zorgt het verkeer voor problemen, onder anderen in de vorm van luchtvervuiling.
Veel problemen met het autoverkeer dus in de grote wereldsteden. Oplossingen worden vooral gezocht in betere aansluitingen, integratie van functies en een verbeterde relatie met de omgeving. In de tentoonstelling worden de ontwerpvoorstellen voor de verschillende steden in de marge getoond. Door de diversiteit van de plannen en de presentatie ervan is het moeilijk een beeld te krijgen van wat aannemelijk oplossingen zouden kunnen zijn voor de meest voorkomende problemen. Maar wie daar meer over te weten wil komen, welke ideeën er worden ontwikkeld en wat voor discussies zich in het vakgebied afspelen, kan zich in het lezingen en debattenprogramma storten.
De tentoonstelling ‘World Avenue’ is spectaculair vormgegeven en daarmee een ware belevenis. De films tonen vooral veel asfalt, schermen, langs flitsende gebouwen en een beetje natuur, overal toch weer met een eigen en ander gezicht. Wie een duidelijk beeld wil krijgen van de blik op (en van) de weg in de bovengenoemde metropolen doet er goed aan de tijd te nemen en het zich gemakkelijk te maken in de klaarstaande automobielen. Lekker in de auto naar een film kijken, wat wil een mens nog meer? Tijdens de opening van de Architectuur Biënnale ging de Koningin u voor, zij zat naast Francine Houben in de Volkswagen kever en liet zich door Mexico City rijden.