De jury van de ideeënprijsvraag ‘A design for places left over after planning’ heeft voor drie locaties een inzending genomineerd. Over de geselecteerde projecten was zij zeer enthousiast, het algemene niveau van de inzendingen werd wat mager bevonden.
Zondag 3 augustus zijn in het Groothandelsgebouw te Rotterdam de genomineerden bekendgemaakt. Zij krijgen een vervolgopdracht om hun voorstel verder uit te werken tot een uitvoerbaar schetsontwerp. Ateliers HSL zegt 'alles in het werk te zetten' om tot de plannen vervolgens gerealiseerd te krijgen.
De prijsvraag is een initiatief van Paul Wintermans, architect en supervisor van de HSL-Zuid in opdracht van de Rijksbouwmeester. Er lagen voor een aantal locaties langs het tracé al plannen klaar maar Wintermans hoopte op een betere kwaliteit door het weer opengooien van de ontwerpvraag. Uitschrijver Atelier HSL wilde nieuwe initiatieven voor kunst in de openbare ruimte een platform geven. Deelname stond daarom open voor kunstenaars; naast architecten, landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen, ontwerpers en andere 'professionele belangstellenden'.
_V van Casper Le Fèvre
Over de kwaliteit van de meeste ingezonden ontwerpen – in totaal waren er 116 inzendingen te beoordelen – was de jury niet enthousiast: 'Veel voorstellen lijken op een vluchtige manier ontworpen te zijn zonder dat de inzender zich werkelijk verdiept heeft in de materie, enkele plannen zijn zelfs naïef te noemen en weer andere inzenders hadden zich duidelijk niet gebogen over de complexiteit van de opdracht en de specificiteit van Hogesnelheidscultuur. ' Daarentegen waren de juryleden unaniem in hun positieve beoordeling van de drie genomineerde inzendingen:
Casper Le Fèvre uit Amsterdam met zijn ontwerp '_V' werd genomineerd voor Locatie 1: Gronddepot in de gemeente Haarlemmermeer; overhoek tussen HSL, Schiphollijn en N207.Le Févre stelt voor om gerende rijen populieren vlak langs de spoorlijn te plaatsen, waarbij de afstand tussen de rijen steeds kleiner wordt. Zo ondergaat de treinreiziger de sensatie van een accelererend ritme. De jury vindt dat '_V' 'met kop en schouders' boven de andere voorstellen voor deze locatie uitsteekt. 'Hoewel een vergelijking met de meer cinematografische plannen, ingediend voor deze locatie, wellicht voor de hand ligt.' Maar: 'Door het cinematografische aspect op een meer abstracte wijze te benaderen, wordt in plaats van een filmisch, een ritmisch effect opgeroepen, hetgeen zeer overtuigend is.'
Martine Leroi, Gladys Jacobson en Mattijs van 't Hoff uit Amsterdam met hun ontwerp 'Non-stop' zijn genomineerd voor Locatie 4: Gronddepot in gemeente Bergschenhoek; 'geplooid maaiveld' langs de HSL-Zuid.Leroi, Jacobson en Van 't Hoff hebben een HSL station op de locatie neergezet. Geen trein die er stopt maar 'Non-stop' bevat alle standaardvoorzieningen die bij een station horen, zoals een wachtruimte, een kiosk en informatieborden met doorrijtijden en eventuele vertragingen. Het is een perfecte ontmoetingsplek voor parkbezoekers en treinspotters. 'Zonder de treinreis werkelijk mee te maken kan hier de sensatie van het snelle reizen worden ervaren. De ontwerpers hebben op een intelligente manier de complexiteit van de locatie in relatie tot de snelheid van de HSL weten te doorgronden. Terwijl de trein deze gemeente voorbijraast, wordt het 'station' in Bergschenhoek onderdeel van het internationale netwerk van de HSL.'
MTD Landschapsarchitecten uit 's-Hertogenbosch met met hun project 'DO' zijn genomineerd voor Locatie 5: Sporendriehoek Blijdorp, Rotterdam, oksel tussen HSL en bestaande spoorlijnen. MTD Landschapsarchitecten plaatst een grote blauwe vulkaan in de sporendriehoek bij Blijdorp: 'een monumentale berg die zeer on-Nederlands is.'. De berg kan als habitat dienen voor bergdieren en klimgeiten uit de Diergaarde Blijdorp. In de krater is een meer aangebracht. Het enorme verborgen interieur van de vulkaan biedt ruimte voor een opslagplaats voor materieel van de NS of een parkeergarage. 'De jury is bijzonder gecharmeerd van het idee om deze zeer complexe urbane locatie een dergelijk icoon te geven. Rotterdam is de eerste plaats in Nederland die de treinreiziger aandoet als hij vanuit het zuiden met de HSL reist.''In de kunstmatigheid van het ontwerp ziet de jury een verwijzing naar de in de Tweede Wereldoorlog ernstig beschadigde stad, die na de oorlog op een planmatige en vooral ook kunstmatige manier opnieuw werd opgebouwd.'
‘Non Stop’ van Martine Leroi, Gladys Jacobson en Mattijs van ’t Hoff
De internationale jury bestond uit: Judith Barry, beeldend kunstenaar, New York; Kasper König, directeur Museum Ludwig, Keulen; James Lingwood, directeur Artangel, Londen; Paul Wintermans, architect en supervisor HSL-Zuid, Rotterdam; Nelly Voorhuis, intendant Atelier HSL, Amsterdam (voorzitter). Flos Wildschut, coördinator van de prijsvraag (secretaris).
De jury was zeer te spreken over de opzet van de prijsvraag, maar teleurgesteld over het geringe aantal Nederlandse beeldend kunstenaars dat een voorstel had ingezonden. 'Gezien de wijdverbreide traditie in Nederland van kunst in de openbare ruimte had de jury meer inzendingen verwacht, juist ook omdat het in dit geval om zo'n interessante opdracht gaat met een behoorlijk budget en internationale uitstraling.' Architecten en landschapsarchitecten waren wel goed vertegenwoordigd.