Recensie

Controle ter discussie

Bubbel is een kunst- en architectuurmanifestatie in de binnenstad van Groningen waarbij de controlemechanismen die de opkomst van de vrijetijdsindustrie begeleiden van commentaar worden voorzien.

De manifestatie, opgezet door de mediacombinatie NP3 en het architectuurcentrum van Groningen GRAS, heeft als ondertitel ‘leisure onder controle’. De vrijtijdsbesteding neemt een steeds belangrijker plaats in in het leven van alledag en wordt daarmee ook economisch steeds belangrijker. Inmiddels kan de gehele binnenstad als één groot vrijetijdspark gezien worden; het vermaak ( uitgaan, cultuur, funshoppen ) bepaalt de inrichting en de sfeer van straten en pleinen. Tegelijkertijd neemt de controle navenant toe. We willen wel het vermaak en het plezier van de openbare ruimte maar niet de gevaren en de risico’s. Het aantal regels in de binnenstad neemt hand over hand toe en wordt inmiddels ondersteund door uitgebreid cameratoezicht door zowel de overheid als particulieren.

De manifestatie Bubbel stelt deze controle ter discussie. Op elf verschillende ‘plekken’, de zogenaamde ‘bubbels’ zijn de regels en de condities van de controle inzichtelijk gemaakt en tijdelijk veranderd. Een aantal ‘bubbels’  levert de deelnemende bezoeker door het manipuleren van beeld en geluid een oncontroleerbare ervaring op. Een tweetal ‘bubbels’ levert commentaar op het toezicht vanaf internet. Interessanter zijn de ingrepen waarbij voor de ogen van ieder passant de controle van de openbare ruimte op subtiele wijze van commentaar wordt voorzien.

De bubbel ANNO van A. Dijkstra laat zien dat bezoekers van de openbare ruimte altijd te traceren zijn aan de hand van sporen die ze achterlaten. Van stukjes weggegooide kauwgom heeft hij het DNA van het in de kauwgom aanwezige speeksel laten analyseren. Als ooit van iedereen het DNA bekend is, is het opsporen van de onverlaat die kauwgom op straat gooit een peulenschil.

In een vitrine in een winkelstraat is de ‘eenvoudigopuwbestaandeaardgasleidingaantesluitenbom’ van Johan Rumpt tentoongesteld. De bom wordt zoals alle koopwaar aangeprezen, en waarbij verwezen wordt naar een website om de bom te bestellen. De bom in de vitrine laat op een bizarre manier zien dat veiligheid van de fysieke openbare ruimte door de virtuele openbare ruimte van het internet kan worden bedreigd. Hier helpt geen camera tegen.

A.I.architecture and urbandesign maakt de meest subtiele, maar niet minder heftige bubbel die bestaat uit een aantal verkeersborden die het einde van de cameracontrole aangeven. Zoals het door de gemeente geplaatste bordje met cameratoezicht de passant zich aan de regels laat houden zo lijkt dit bord op te roepen tot het tegendeel, tot anarchie; je bent immers buiten beeld dus hier gelden geen regels meer.

Bubbel is een moedige poging om de controle in het publieke domein en de economisering van de vrijetijdsbesteding ter discussie te stellen. Dat de manifestatie in de week van 11 september valt is daarbij -hoewel toevallig – veelzeggend. De roep om controle ten koste van vrijheid en privacy is sinds de gebeurtenissen in New York bijna niet te stuiten.

Zoals alle rebellie loopt echter ook deze poging tot weerstand het risico opgenomen te worden in de stroom waartegen ze weerstand wil bieden. De nietszeggende toespraak van de verantwoordelijke wethouder bij de opening duidt daar enigszins op. Voor de manifestatie is dan ook keurig vergunning en subsidie verleent waardoor het eerder als culturele leisure en curiositeit dan als kritisch statement overkomt. Dat is jammer want daar is de problematiek te belangrijk voor.