Feature

Help, ik zoek een architect!

Een goed idee komt zelden alleen, dus werden er tijdens de derde Heilige Huisjes markt afgelopen weekend in het NAi niet één, maar vier websites gelanceerd die de dolende particulier opdrachtgever door het bos van kavel- en architectenkeuze, regel- en wetgeving en bouw- en financieringsperikelen moeten leiden.

ICEB.nl

Door de overheid zelf wordt al langer gewerkt aan een informatiecentrum dat het particulier opdrachtgeverschap moet begeleiden. Dit ICEB, Informatiecentrum Eigen Bouw, is op 6 september van start gegaan. Het is een samenwerkingsverband tussen de Vereniging Eigen Huis, Architectuur Lokaal en de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV), ondersteund door het ministerie van VROM. Bij het informatiecentrum kunnen particulieren èn professionals informatie krijgen over alle fasen en alle vormen van particulier opdrachtgeverschap.

De informatie die de website geeft lijkt heel uitgebreid en compleet, maar is ook erg breed en algemeen gesteld, zodat het de vraag is of de gemiddelde informatiezoeker ook werkelijk snel aan zijn of haar trekken komt. Met name het onderdeel ‘veelgestelde vragen’ die rijzen tijdens de initiatief fase lijkt nuttig. Er wordt zo objectief mogelijk ingegaan op een aantal kwesties die bijna altijd spelen. De meeste architecten zullen echter opkijken van het antwoord op de vraag ‘Wat kost het om een architect een ontwerp naar mijn wensen te laten maken?’ Als antwoord wordt gesteld: ‘Er zijn verschillende mogelijkheden. Als u echt helemaal een eigen ontwerp wilt, bent u ongeveer 10 tot 15% van de totale bouwkosten aan de architect kwijt. Maar u kunt ook kiezen voor een zogeheten ‘ladenplan’; dat is een ontwerp dat de architect al in de la heeft liggen en dat eventueel verder aan uw wensen kan worden aangepast. De kosten voor de architect zullen dan lager uitvallen.’

Het eerste klopt, maar of architecten zo blij zullen zijn met de vraag naar een ‘ladenplan’ is de vraag :). Zie verder ‘boerderette’ en ‘licentiearchitectuur’.

De beloofde databank van bouwkavels, www.bouwkavels.nl, die woensdag 10 september door het Bouwcentrum zou worden gestart, is op het moment van schrijven nog niet actief.

particulieropdrachtgeverschap.nl

Vergelijkbaar met de doelstellingen van het ICEB ging de website particulieropdrachtgeverschap van start. Deze site is een initiatief van het adviesbureau De Regie, dat al langer actief is op het gebied van adviezen aan particulieren en woongroepen. De website biedt evenals die van het ICEB uitgebreid informatie over het keuze- en het bouwproces. Nuttig lijken de links naar verschillende partijen die actief zijn in het proces, van architecten en aannemers tot financiers en makelaars. Maar de getoonde adressen zijn lang niet compleet. De beloofde onafhankelijkheid lijkt ook enigszins in strijd met het feit dat bedrijven pas na betaling worden toegevoegd aan het bestand. Dat geldt niet voor het aanbod van bouwkavels en/of projecten die op deze site te vinden zijn. Mits voorzien van een eigen website, kunnen deze gratis aan het bestand worden toegevoegd.

zoekeenarchitect.nl

Wie een architect zoekt uit een groter bestand kon daarvoor al jaren terecht op de website Architectenkeuze, waarin alle architecten van Nederland zijn opgenomen, en sinds vorig jaar ook op de vergelijkbare website Architectenweb. Deze laatste site heeft sinds kort in samenwerking met Vivenda de site Zoekeenarchitect gestart, waarbij een groot aantal projecten van particuliere woonhuizen van architecten kunnen worden geselecteerd als opmaat naar een definitieve keuze.

Boerderette.nl

Ook architecten staan niet stil. Het Rotterdamse bureau DAF Architecten lanceerde met een knipoog de website www.boerderette.nl met daarop een paar inspirerende voorbeelden van vrijstaande woonhuizen met een kap, ontworpen door verschillende architecten. De website hanteert de naam boerderette, voor veel architecten hét voorbeeld van ‘foute’ catalogusbouw, als geuzennaam om aan te geven dat het werken met een architect uiteindelijk lonend is. ‘De verkoopwaarde van een ‘passend’ huis ligt uiteindelijk hoger dan van catalogusbouw. Zo verdient een architect zich altijd terug!’ aldus de initiatiefnemers.

Licentiearchitectuur

Een vergelijkbaar initiatief is licentiearchitectuur, dat afgelopen weekend zijn officiële kick-off beleefde. Hierbij wordt een tussenweg gezocht naar de wens van particulieren om te kunnen kiezen uit een kant-en-klaar ontwerp enerzijds en de veronderstelde verbetering van de kwaliteit van het plan als er een architect bij het ontwerp wordt betrokken anderzijds. Door bestaande, op kwaliteit gekozen ontwerpen samen te brengen in een catalogus, hoopt licentiearchitectuur een goed alternatief voor het gemak en de vooraf vaststaande prijs van een cataloguswoning aan te kunnen bieden. Een website is op dit moment nog niet actief.

Deze beide architecteninitiatieven richting de particulier opdrachtgever lijken te reageren op het eerder genoemde, goedkopere ‘ladenplan’, dat elke architect in huis zou hebben. Dat architecten hun bestaande plannen aanbieden als cataloguswoning is hun goed recht, hoewel je je af kunt vragen of de oorspronkelijke opdrachtgevers die om een uniek product bij deze architecten hebben aangeklopt dit ook leuk vinden. Het is echter de vraag of architecten zich hiermee niet ‘uit de markt prijzen’. Voor het aanpassen van een basisontwerp kan de particulier al terecht bij de catalogusbouwer. Het constateren dat deze aanbieders geen architectonisch hoogwaardig product leveren, is nog geen aanleiding om dan iets nieuws te bedenken, eerder om gewoon betere cataloguswoningen te ontwerpen. Deze cataloguswoningen zouden dan min of meer neutraal ten opzichte van locatie en programma moeten worden bedacht. De kwaliteitsplannen waarmee de strijd met de catalogusbouwer wordt aangegaan zijn immers de uitkomst van specifieke wensen van een specifieke opdrachtgever en van specifieke eigenaardigheden van de locatie. De veronderstelling dat een bestaand ontwerp uit de ‘lade kan worden getrokken’ en zonder onzekerheid over kosten, zelfs goedkoper, kan worden aangepast op de eisen van de nieuwe opdrachtgever en de nieuwe locatie, gaat voorbij aan de werkelijke waarde die een architect voor een particulier opdrachtgever kan hebben: het door zorgvuldig ontwerpen en calculeren bieden van een particuliere oplossing, voor een particuliere woonwens op een particuliere locatie, voor een particulier budget. Alleen op die manier verdient een architect zichzelf inderdaad terug.