Kan de kop van Feijenoord zich ontwikkelen tot een aantrekkelijk woonmilieu? Op 17 september vond in De Unie een debat plaats over deze vraag, daarbij aanwezig waren JHK Architecten (Utrecht), Adriaan Geuze van West 8, Jean Pirret van DS&V Rotterdam en Job Dura van projectontwikkelaar Dura Vermeer.
De afgelopen 25 jaar is er veel veranderd aan de waterkant van Rotterdam. De havenbedrijvigheid is voor een groot deel richting zee vertrokken. De leegkomende haventerreinen worden herontwikkeld als woongebieden, met als grootste troef het 'wonen aan het water'. Dit klinkt heel aantrekkelijk – de machtige Maas door Rotterdam zien stromen, het blijft een mooie belevenis – toch is het niet vanzelfsprekend dat de Maaskades meteen als levendige en bij de stad betrokken gebieden functioneren. Dit geldt zeker voor de havens aan de zuidkant van Rotterdam, waar juist erg veel ruimte vrijkomt. De neiging bestaat om op allerlei plekken 'iets leuks' te bedenken, wat de samenhang en herkenbaarheid niet altijd ten goede komt.
De Kop van Zuid is succesvol ontwikkeld tot nieuw woon en werkgebied aan het water, maar kent ook nog steeds problemen: de winkels en restaurants houden het er niet lang vol en de openbare ruimte is op veel plaatsen leeg en winderig (overigens een typisch Rotterdamse kwaliteit). Daarbij komt dat vlak achter en naast de mooie, nieuwe en vaak ook duurdere woningen vooral sociale woningbouw ligt en dan ook nog van het goedkopere soort. Het gajes uit Zuid woont op steenworp afstand.
De Bluebandfabriek, onderdeel van Unilever, ligt op de kop van Feijenoord. Er wordt nu gebouwd aan een opvallend nieuw hoofdkantoor dat zich over en boven de oude fabriek uitstrekt, naar ontwerp van JHK Architecten. Een paar jaar geleden won ontwikkelaar Dura Vermeer met West 8 de wedstrijd die Unilever Bestfoods had uitgeschreven voor het nieuwe hoofdkantoor. West 8 kwam met het plan om het nieuwe gebouw niet naast de bestaande fabriek te plaatsen, maar het eroverheen te leggen. Het naast gelegen Oranjeboomterrein kon dan ontwikkeld worden tot een 'gevarieerd' (zeg maar duurder) woonmilieu.
Adriaan Geuze zag in die blokken statige herenhuizen met grote achtertuinen: stijlvol stedelijk wonen in een straat die uitkomt op het water en waar af en toe een groot schip passeert. Voor het ontwerp van de kade langs Oranjeboomterrein en Bluebandfabriek keek hij naar de bestaande, lui uitgestrekte kinderhoofdjeskade rondom het Noordereiland, een geliefd woongebied voor Rotterdammers.
Dura Vermeer was minder optimistisch over de wens van potentiële kopers om veel geld neer te tellen voor een weliswaar mooi huis in een bijzondere straat, maar toch een straat op maar een paar honderd meter afstand van de beruchte Paperklip, de woonkazerne van Carel Weeber. Natuurlijk zat het economisch tij ook niet mee en er werd gekozen voor een compromis. Een deel van de huizen wordt als herenhuis (met souterrain, diepe tuin en onder het huis parkeren) ontworpen en daarmee gaat Dura Vermeer de markt op. Het andere deel wordt als doorsnee 'Vinexhuis' (parkeren en berging gaan af van de beschikbare ruimte voor de tuin) ontworpen. Máár, vertelde Job Dura, mocht het zo zijn dat de herenhuizen toch succesvol blijken, dan zullen de doorsnee huizen het veld ruimen voor de meer luxe stadshuizen. Dat biedt toch nog een opening naar het recente beleid van de Rotterdamse gemeente: 'de kansarmen eruit en de rijken er in'.
West 8 keek, in opdracht van DS&V, ook naar het stedenbouwkundig plan van de kop van Feijenoord en zag in de oorspronkelijke situatie mooie woonblokken liggen met straten die zich naar de vormen van de spoorlijnen hebben gevoegd. De oude ontsluiting was logisch en helder met een directe lijn van Feijenoord, over het Noordereiland richting het centrum van Rotterdam. Met de komst van de spoortunnel en het verleggen van de brug over de Maas is die logica verdwenen en rest een wat stotterige en slalomachtige situatie.
Om de kop van Feijenoord en de Kop van Zuid tot een prettige verblijfplaats te maken is het volgens Adriaan Geuze nodig om te kijken naar een verbetering van de verkeerscirculatie en de kwaliteit van de openbare ruimte voor voetgangers en fietsers. Minder open ruimtes en meer stevige woonblokken.